Περί θαυμασίων ακουσμάτων 836b13-26

Vincent van Gogh

 
Περὶ θαυμασίων ἀκουσμάτων 836b13-26
 
Το έργο Περὶ θαυμασίων ἀκουσμάτων, το οποίο είχε αποδοθεί εσφαλμένα στον Αριστοτέλη, είναι μια μεταγενέστερη συλλογή (2ος αι. μ.Χ.) με αξιοπερίεργες αφηγήσεις για φυτά και ζώα, καθώς και με ιστορίες, μύθους και γεωγραφικές περιγραφές του αρχαίου μεσογειακού κόσμου. Στο απόσπασμα γίνεται αναφορά σε ένα σπήλαιο της Σικελίας, μέσα σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον.
 
Ἐν τῇ Σικελίᾳ περὶ τὴν καλουμένην Ἔνναν σπήλαιόν τι λέγεται εἶναι, περὶ ὃ κύκλῳ πεφυκέναι φασὶ τῶν τε ἄλλων ἀνθέων πλῆθος ἀνὰ πᾶσαν ὥραν, πολὺ δὲ μάλιστα τῶν ἴων ἀπέραντόν τινα τόπον συμπεπληρῶσθαι, ἃ τὴν σύνεγγυς χώραν εὐωδίας πληροῖ, ὥστε τοὺς κυνηγοῦντας, τῶν κυνῶν κρατουμένων ὑπὸ τῆς ὀδμῆς, ἐξαδυνατεῖν τοὺς λαγὼς ἰχνεύειν. Διὰ δὲ τούτου τοῦ χάσματος ἀσυμφανής ἐστιν ὑπόνομος, καθ’ ὅν φασι τὴν ἁρπαγὴν ποιήσασθαι τὸν Πλούτωνα τῆς Κόρης. Εὑρίσκεσθαι δέ φασιν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ πυροὺς οὔτε τοῖς ἐγχωρίοις ὁμοίους οἷς χρῶνται οὔτε ἄλλοις ἐπεισάκτοις, ἀλλ’ ἰδιότητά τινα μεγάλην ἔχοντας. Καὶ τούτῳ σημειοῦνται τὸ πρώτως παρ’ αὑτοῖς φανῆναι πύρινον καρπόν. Ὅθεν καὶ τῆς Δήμητρος ἀντιποιοῦνται, φάμενοι παρ’ αὑτοῖς τὴν θεὸν γεγονέναι.
 
Μετάφραση
Στη Σικελία στην περιοχή που ονομάζεται Έννα λέγεται ότι υπάρχει κάποιο σπήλαιο, γύρω από το οποίο λένε ότι ανθίζουν πλήθος από άλλα λουλούδια κάθε εποχή του χρόνου, πολύ περισσότερο όμως ότι κάποια μεγάλη έκταση είναι γεμάτη από βιολέτες, οι οποίες έχουν γεμίσει τη γύρω περιοχή με άρωμα, με αποτέλεσμα οι κυνηγοί, επειδή τα σκυλιά τους κυριεύονται από τη μυρωδιά, να αδυνατούν να εντοπίσουν τα ίχνη των λαγών. Μέσα από αυτή τη σπηλιά υπάρχει ένα αφανές υπόγειο πέρασμα, μέσω του οποίου λένε ότι ο Πλούτωνας διέπραξε την αρπαγή της Κόρης. Λένε ότι σε αυτόν τον τόπο υπάρχει σιτάρι που δεν μοιάζει ούτε με το εγχώριο, το οποίο χρησιμοποιούν, ούτε με αυτά που εισάγουν, αλλά έχει κάποια σημαντική ιδιότητα. Και λένε ότι πρώτα σε αυτούς εμφανίστηκε στο μέρος αυτό το σιτάρι. Γι’ αυτό και διεκδικούν τη Δήμητρα, λέγοντας πως η θεά γεννήθηκε σε αυτούς.
 
Συντακτική ανάλυση
 
Ἐν τῇ Σικελίᾳ περὶ τὴν καλουμένην Ἔνναν σπήλαιόν τι λέγεται εἶναι,
Κύρια πρόταση
λέγεται: Ρήμα (απρόσωπο). εἶναι: Υποκείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. σπήλαιόν: Υποκείμενο απαρεμφάτου. τι: Επιθετικός προσδιορισμός στο σπήλαιον. Ἐν τῇ Σικελίᾳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο. περὶ τὴν καλουμένην: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (γύρω από). Ἔνναν: Κατηγορούμενο στο εννοούμενο αντικείμενο χώραν της επιθετικής μετοχής τὴν καλουμένην.
 
περὶ ὃ κύκλῳ πεφυκέναι φασὶ τῶν τε ἄλλων ἀνθέων πλῆθος ἀνὰ πᾶσαν ὥραν, πολὺ δὲ μάλιστα τῶν ἴων ἀπέραντόν τινα τόπον συμπεπληρῶσθαι,
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει τη λέξη σπήλαιον
 
φασὶ: Ρήμα. τινὲς: Υποκείμενο (εννοείται). πεφυκέναι: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. πλῆθος: Υποκείμενο απαρεμφάτου. τῶν ἀνθέων: Γενική περιεχομένου. περὶ ὃ: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (γύρω από). κύκλῳ: Δοτική τρόπου. ἄλλων: Επιθετικός προσδιορισμός στο ἀνθέων. ἀνὰ ὥραν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της χρονικής διάρκειας (κατά τη διάρκεια). πᾶσαν: Κατηγορηματικός προσδιορισμός.
συμπεπληρῶσθαι: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. πλῆθος: Υποκείμενο απαρεμφάτου. τῶν ἴων: Γενική περιεχομένου. τόπον: Αντικείμενο απαρεμφάτου. ἀπέραντόν & τινα: Επιθετικοί προσδιορισμοί. πολὺ & μάλιστα: Επιρρηματικοί προσδιορισμοί του ποσού.
 
ἃ τὴν σύνεγγυς χώραν εὐωδίας πληροῖ,
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει το τῶν ἴων
πληροῖ: Ρήμα. ἃ: Υποκείμενο (αττική σύνταξη). τὴν χώραν: Άμεσο Αντικείμενο ρήματος. σύνεγγυς: Επιρρηματικός προσδιορισμός τόπου. εὐωδίας: Έμμεσο αντικείμενο ρήματος.
 
ὥστε τοὺς κυνηγοῦντας, τῶν κυνῶν κρατουμένων ὑπὸ τῆς ὀδμῆς, ἐξαδυνατεῖν τοὺς
λαγὼς ἰχνεύειν.
Δευτερεύουσα συμπερασματική, απαρεμφατική πρόταση.
ἐξαδυνατεῖν: Απαρέμφατο σε θέση ρήματος. τοὺς κυνηγοῦντας: Υποκείμενο απαρεμφάτου, επιθετική μετοχή. ἰχνεύειν: Αντικείμενο απαρεμφάτου, τελικό απαρέμφατο (ταυτοπροσωπία). τοὺς λαγὼς: Αντικείμενο του απαρεμφάτου ἰχνεύειν. κρατουμένων: Γενική απόλυτη αιτιολογική μετοχή. τῶν κυνῶν: Υποκείμενο μετοχής. ὑπὸ τῆς ὀδμῆς: Εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου.
 
Διὰ δὲ τούτου τοῦ χάσματος ἀσυμφανής ἐστιν ὑπόνομος,
Κύρια πρόταση
ἐστιν: Ρήμα. ὑπόνομος: Υποκείμενο. ἀσυμφανής: Κατηγορούμενο. Διὰ τοῦ χάσματος: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης δια μέσου. τούτου: Επιθετικός προσδιορισμός στο τοῦ χάσματος.
 
καθ’ ὅν φασι τὴν ἁρπαγὴν ποιήσασθαι τὸν Πλούτωνα τῆς Κόρης.
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει τη λέξη ὑπόνομος
φασι: Ρήμα. τινὲς: Υποκείμενο (εννοείται). ποιήσασθαι: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. τὸν Πλούτωνα: Υποκείμενο απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία). τὴν ἁρπαγὴν: Αντικείμενο απαρεμφάτου. τῆς Κόρης: Γενική αντικειμενική. καθ’ ὅν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης δια μέσου.
 
Εὑρίσκεσθαι δέ φασιν ἐν τούτῳ τῷ τόπῳ πυροὺς οὔτε τοῖς ἐγχωρίοις ὁμοίους οὔτε ἄλλοις ἐπεισάκτοις, ἀλλ’ ἰδιότητά τινα μεγάλην ἔχοντας.
Κύρια πρόταση
φασιν: Ρήμα. τινὲς: Υποκείμενο (εννοείται). Εὑρίσκεσθαι: Αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο. πυροὺς: Υποκείμενο απαρεμφάτου. ὁμοίους: Επιθετικός προσδιορισμός στο πυροὺς. τοῖς ἐγχωρίοις & ἄλλοις: Δοτικές αντικειμενικές. ἐν τῷ τόπῳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο. τούτῳ: Επιθετικός προσδιορισμός στο τῷ τόπῳ. ἐπεισάκτοις: Επιθετικός προσδιορισμός στο ἄλλοις. ἔχοντας: Αναφορική μετοχή, προσδιορίζει το πυροὺς. ἰδιότητά: Αντικείμενο μετοχής. τινα & μεγάλην: Επιθετικοί προσδιορισμοί.
 
οἷς χρῶνται
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει το τοῖς ἐγχωρίοις
χρῶνται: Ρήμα. οὗτοι: Υποκείμενο (εννοείται). οἷς: Αντικείμενο.
 
Καὶ τούτῳ σημειοῦνται τὸ πρώτως παρ’ αὑτοῖς φανῆναι πύρινον καρπόν.
Κύρια πρόταση
σημειοῦνται: Ρήμα. οὗτοι: Υποκείμενο (εννοείται). τὸ φανῆναι: Έναρθρο απαρέμφατο, αντικείμενο ρήματος. καρπόν: Υποκείμενο απαρεμφάτου. πύρινον: Επιθετικός προσδιορισμός στο καρπόν. πρώτως: Επιρρηματικό κατηγορούμενο της τάξης/σειράς. παρ’ αὑτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (το πλησίον). τούτῳ: Δοτική τόπου.
 
Ὅθεν καὶ τῆς Δήμητρος ἀντιποιοῦνται, φάμενοι παρ’ αὑτοῖς τὴν θεὸν γεγονέναι.
Κύρια πρόταση
ἀντιποιοῦνται: Ρήμα. οὗτοι: Υποκείμενο (εννοείται). τῆς Δήμητρος: Αντικείμενο. φάμενοι: Τροπική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. γεγονέναι: Αντικείμενο μετοχής, ειδικό απαρέμφατο. τὴν θεὸν: Υποκείμενο απαρεμφάτου. παρ’ αὑτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (το πλησίον).
 
Ενδεικτικές Δραστηριότητες
 
1. Να βρείτε τις δευτερεύουσες αναφορικές προτάσεις. Σε ποια λέξη αναφέρονται; Είναι ονοματικές ή επιρρηματικές; Να μετατρέψετε την πρόταση που εισάγεται με το ἃ σε αναφορική μετοχή.
 
Οι δευτερεύουσες αναφορικές του κειμένου είναι ονοματικές.
- περὶ ὃ κύκλῳ πεφυκέναι φασὶ τῶν τε ἄλλων ἀνθέων πλῆθος ἀνὰ πᾶσαν ὥραν, πολὺ δὲ μάλιστα τῶν ἴων ἀπέραντόν τινα τόπον συμπεπληρῶσθαι,
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει τη λέξη σπήλαιον
 
- ἃ τὴν σύνεγγυς χώραν εὐωδίας πληροῖ,
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει το τῶν ἴων
= τῶν πληρούντων τὴν σύνεγγυς χώραν εὐωδίας
 
- καθ’ ὅν φασι τὴν ἁρπαγὴν ποιήσασθαι τὸν Πλούτωνα τῆς Κόρης.
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει τη λέξη ὑπόνομος
 
- οἷς χρῶνται
Δευτερεύουσα αναφορική, προσδιορίζει το τοῖς ἐγχωρίοις
 
2. Με ποιες εκφράσεις και συντακτικές δομές κάνει φανερό ο συγγραφέας ότι δεν είναι αυτόπτης μάρτυς όσων περιγράφει, αλλά πρόκειται για πληροφορίες που έχει ακούσει;
 
λέγεται (απρόσωπο ρήμα) - φασὶ / φασι / φασιν - φάμενοι
Ο συγγραφέας τόσο με τη χρήση του απρόσωπου λεκτικού ρήματος, όσο και με την επανάληψη του λεκτικού ρήματος, υποκείμενο του οποίου εννοείται το «κάποιοι», καθιστά εμφανές πως τα όσα περιγράφει δεν βασίζονται σε δική του προσωπική μαρτυρία. Μεταφέρει πληροφορίες που έχουν φτάσει σε αυτόν από περιγραφές άλλων.
 
3. Καθώς το συγκεκριμένο απόσπασμα αποτελεί περιγραφή, βασίζεται σε αρκετούς προσδιορισμούς του τόπου. Να τους βρείτε και να μελετήσετε τις νοηματικές διαφορές ανάμεσα στους ποικίλους εμπρόθετους προσδιορισμούς.
 
- Ἐν τῇ Σικελίᾳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο.
- περὶ τὴν καλουμένην: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (γύρω από).
- περὶ ὃ: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (γύρω από).
- σύνεγγυς: Επιρρηματικός προσδιορισμός τόπου.
- Διὰ τοῦ χάσματος: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης δια μέσου.
- καθ’ ὅν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης δια μέσου.
- ἐν τῷ τόπῳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός της στάσης σε τόπο.
- παρ’ αὑτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (το πλησίον).
- παρ’ αὑτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός τόπου (το πλησίον).
 
Ἐν + δοτική = στάση σε τόπο.
περί + αιτιατική = τόπος (γύρω από).
διά + γενική = κίνηση διαμέσου τόπου.
κατά + αιτιατική = κίνηση διαμέσου τόπου.
παρά + δοτική = το πλησίον.