Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ «Ο τζίτζικας»

Conni Togel

Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ «Ο τζίτζικας»

Μέσα μου χιλιάδες τραγούδια στοιβάζονται καλοκαιρινά. Ανοίγω το στόμα μου και μες στο πάθος μου προσπαθώ να τους βάλω μια σειρά. Τραγουδώ. Άσχημα. Αλλά χάρη στο τραγούδι μου ξεχωρίζω από τις φλούδες των κλάδων και από τ’ άλλα άφωνα ηχεία της φύσης. Η απέριττη περιβολή μου -γκρίζα κι ασβεστένια- μου αποκλείει κάθε παραφορά αισθητισμού κι έτσι αποκομμένος απ’ τα φανταχτερά πανηγύρια του χρόνου, τραγουδάω. Άνοιξη, Πάσχα και βιολέτες δε γνωρίζω. Τη μόνη ανάσταση που ξέρω είναι όταν μόλις σηκώνεται κάποιο αεράκι και δροσίζει λίγο τη φοβερή κάψα της ζωής μου. Τότε παύω να ουρλιάζω -ή να τραγουδάω όπως νομίζει ο κόσμος- γιατί το θαύμα μιας δροσιάς μέσα μου βαθιά λέει περισσότερα απ’ όλα όσα δημιουργώ για να μην πεθάνω από τη ζέστη.

Η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ μέσα από μια ενδιαφέρουσα αλληγορία, μιλά για την ανάγκη του ποιητή να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.

Στα πλαίσια αυτής της αλληγορίας η σύντομη καλοκαιρινή πορεία ενός τζίτζικα παρουσιάζει ποικίλες αναλογίες με τη ζωή ενός ποιητή.

Τα χιλιάδες τραγούδια που αισθάνεται ο τζίτζικας ότι στοιβάζονται μέσα του, μας παραπέμπουν στην πληθώρα των θεμάτων που θέλει να αναφερθεί ο ποιητής, με τα βιώματά, τους προβληματισμούς, αλλά και τα συναισθήματά του να ζητούν μερίδιο της προσοχής του.

Κι όπως ο τζίτζικας προσπαθεί με το συνεχές τραγούδι του να τα βάλει σε μια σειρά, έτσι κι ο ποιητής επιχειρεί με τους στίχους του να θέσει σε μια σειρά όλα εκείνα που βασανίζουν την ψυχή του και θέλουν να ειπωθούν.

Έστω κι αν το τραγούδι του τζίτζικα είναι άσχημο, τουλάχιστον τον διαφοροποιεί από όλα εκείνα τα «ηχεία» της φύσης που παραμένουν άφωνα. Σκέψη που βρίσκει απόλυτα την εφαρμογή της στη δράση κάθε ποιητή. Ακόμη, δηλαδή, κι αν τα ποιήματά του δεν είναι άριστα, τουλάχιστον εκφέρει λόγο, καταγγέλλει καταστάσεις και προσπαθεί να μιλήσει για τα μελανά σημεία της ζωής, σε αντίθεση με τους ανθρώπους που παρατηρούν άπραγοι τις δυσκολίες και τις αδικίες της ζωής.

Η εμφάνιση του τζίτζικα τον αποτρέπει από παρεκκλίσεις αισθησιασμού και κάθε άλλη συμμετοχή στο διαρκές γιόρτασμα της φύσης. Στοιχείο που βρίσκει την εφαρμογή του και στη ζωή του ποιητή, υπό την έννοια πως κάθε λόγιος άνθρωπος αφοσιώνεται στις μελέτες και στους προβληματισμούς του και συχνά απέχει απ’ όλες εκείνες τις δραστηριότητες που συνθέτουν τις κοσμικές απολαύσεις του ανθρώπινου βίου.

Η μόνη ευχαρίστηση για τον τζίτζικα είναι η δροσιά που του παρέχει κάποιο στιγμιαίο αεράκι, που έρχεται και δροσίζει την κάψα της ζωής του. Μια ανακούφιση που μπορεί να εντοπιστεί στη δημιουργική ζωή του ποιητή, όταν μια απρόσμενη στιγμή διαύγειας τον οδηγεί στην καίρια εκείνη διατύπωση, που δίνει στο έργο του την ιδανική μορφή. Ο ποιητής αισθάνεται τότε πως έχει αποφορτίσει την ψυχή του απ’ όλες τις σκέψεις εκείνες που απαιτούσαν να ειπωθούν και βρίσκει για λίγο την ευκαιρία να σταματήσει την αέναη προσπάθειά του.

«Τότε παύω να ουρλιάζω -ή να τραγουδάω όπως νομίζει ο κόσμος- γιατί το θαύμα μιας δροσιάς μέσα μου βαθιά λέει περισσότερα απ’ όλα όσα δημιουργώ για να μην πεθάνω από τη ζέστη»

Το πεζό αυτό ποίημα για την ποίηση της Αγγελάκη-Ρουκ κλείνει με μια εξαίρετη διατύπωση για την προσωρινή παύση του τραγουδιού του τζίτζικα. Το θαύμα της δροσιάς, που του προσφέρει η φύση, είναι πολύ σημαντικότερο από κάθε προσπάθεια που κάνει ο ίδιος για να διασφαλίσει την προφύλαξή του από την αφόρητη ζέστη. Ο τζίτζικας τότε σταματά το τραγούδι του -που στην πραγματικότητα είναι ένα ουρλιαχτό- και βιώνει τη λυτρωτική αίσθηση της δροσιάς.

Στο σημείο αυτό η ποιήτρια εκφράζει με ιδιαίτερη παραστατικότητα την αίσθηση που βιώνει ένας ποιητής, όταν κατορθώνει να μετουσιώσει τις εσωτερικές του πληγές σε ποίηση. Τότε, έστω και για λίγο, η ένταση που αισθάνεται υποχωρεί και μαζί της υποχωρεί και η ανάγκη του να συνθέτει στίχους. Άλλωστε, ό,τι οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται ως ποίηση δεν είναι παρά το ουρλιαχτό του ποιητή, η δίχως όρια ανάγκη του να φέρει στο φως τους πόνους της ψυχής του. Η ανάγκη του ποιητή να εξωτερικεύσει όσα τον προβληματίζουν είναι ασίγαστη και βρίσκει πρόσκαιρη ανακούφιση μόνο τις σπάνιες εκείνες στιγμές που οι λέξεις του φτάνουν στο στόχο τους και προσφέρουν δίοδο στον πόνο του δημιουργού.

Η ποίηση τελικά παρουσιάζεται ως η προσπάθεια του ποιητή να εκτονώσει την ταραχή της ψυχής του και να εξωτερικεύσει όλα εκείνα τα βιώματα και τα συναισθήματα που με την έντασή τους απειλούν να τον συνθλίψουν.