Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 6η: Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείτε ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.

Clinton Hobart

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 6^η

Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείτε ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.

[Έχει παιδευτικό και όχι κατασταλτικό σκοπό, σωφρονιστικό και όχι εκδικητικό. Απορρίπτονται τα κίνητρα της ανταπόδοσης και αντεκδίκησης. Οι απόψεις του Πρωταγόρα για το σκοπό της ποινής μπορούν να συγκριθούν με αυτές που διατύπωσε ο Ιταλός Cesare Beccaria την εποχή του διαφωτισμού. Σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση, αλλά ο σωφρονισμός εκείνου που διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων.]

Ο Πρωταγόρας προχωρά σε μια ουσιαστική προσέγγιση του νοήματος της τιμωρίας, διαχωρίζοντας τη θέση του από εκείνους που τη χρησιμοποιούν ως μέσο εκδίκησης. Με ιδιαίτερη οξυδέρκεια ο μεγάλος σοφιστής κατανοεί πως η τιμωρία θα πρέπει να λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας και ως μέσο παραδειγματισμού, τόσο για εκείνους που έκαναν κάποια άδικη πράξη, όσο και για εκείνους που θα δουν τις συνέπειες που προκύπτουν για εκείνον που αδικεί.

Ο θεσμός της τιμωρίας είναι υπαρκτός και θεσμοθετημένος σε όλες τις κοινωνίες, καθώς είναι σαφές πως οι άνθρωποι έχουν πάντοτε την επιλογή ανάμεσα στη δίκαιη και σύννομη συμπεριφορά και στην αδικία. Οι κοινωνίες λαμβάνουν πάντοτε την αναγκαία μέριμνα για τη διαπαιδαγώγηση των πολιτών τους, ξεκινώντας μάλιστα από νωρίς την προσπάθεια ηθικής καθοδήγησης. Ήδη από την παιδική ηλικία και κατόπιν κατά τα εφηβικά χρόνια οι γονείς και οι παιδαγωγοί έχουν την ευθύνη να συνετίζουν τα παιδιά με κατάλληλες κυρώσεις, κάθε φορά που οι πράξεις τους έρχονται σε αντίθεση με τους κοινωνικά αποδεκτούς τρόπους.
Μολαταύτα δεν είναι πάντοτε εφικτό να ενσταλαχτεί στους πολίτες η απόλυτη αξία του σεβασμού των νόμων και των άγραφων κανόνων ηθικής συμπεριφοράς. Ως ένα βαθμό, άλλωστε, η αδυναμία της πολιτείας να προλάβει πιθανές παρεκκλίσεις έγκειται στη λανθασμένη χρήση των τιμωριών, υπό την έννοια ότι συχνά η ποινή που επιβάλλεται είναι δυσανάλογα αυστηρή σε σχέση με το παράπτωμα. Το γεγονός αυτό δημιουργεί αρνητικά αισθήματα στους πολίτες και μια τάση αντίδρασης απέναντι στην άτεγκτη στάση της πολιτείας.

Έτσι, η θέση του Πρωταγόρα ότι η τιμωρία δεν πρέπει να αντανακλά εκδικητικά συναισθήματα, αποτελεί conditio sine qua non (αναγκαία προϋπόθεση) για την αποτελεσματική πρόληψη μελλοντικών παραβάσεων. Μόνο εάν ο τιμωρούμενος κατανοεί πως η ποινή που του επιβάλλεται είναι η αρμόζουσα για την πράξη του, μπορεί να αντιληφθεί και να σεβαστεί την επιβολή της. Διαφορετικά θα αισθάνεται ότι αδικήθηκε ο ίδιος και θα αποκτήσει μια έντονα αρνητική διάθεση απέναντι σ’ εκείνους που του επέβαλαν μια υπέρμετρα σκληρή τιμωρία.

Επομένως, αν διατηρείται πάντοτε ο παιδαγωγικός χαρακτήρας της τιμωρίας, με ίση και δίκαιη αντιμετώπιση όλων ανεξαιρέτως των πολιτών, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να προκύψουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Είναι σημαντικό ο τιμωρούμενος να αισθάνεται πως υπάρχει απόλυτος σεβασμός για την προσωπικότητά του και πως η ποινή που του επιβάλλεται αποτελεί αποκλειστικά και μόνο μια προσπάθεια να τον κατευθύνει στην υιοθέτηση καταλληλότερων συμπεριφορών κι όχι ένα μέσο αντεκδίκησης.

Απαντήσεις στα θέματα των Αρχαίων Ελληνικών (2011)