Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ο εργαζόμενος του μέλλοντος

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ο εργαζόμενος του μέλλοντος

[Ο εργαζόμενος του μέλλοντος]

Στο πλαίσιο των ραγδαίων εξελίξεων της τεχνολογίας και των αναγκών της αγοράς εργασίας προβλέπονται συνεχείς αλλαγές και μετεξελίξεις στο είδος και στη μορφή των επαγγελμάτων και ειδικοτήτων. Το φαινόμενο της «μετακυλιόμενης ζήτησης», όπως είναι γνωστό στη θεωρία της οικονομικής της εργασίας, προβλέπεται να ενταθεί και να επεκταθεί περαιτέρω. Ως αποτέλεσμα, οι εργαζόμενοι συχνά πυκνά θα αλλάζουν επάγγελμα, που μπορεί να είναι συναφές με αυτό που ασκούσαν στο παρελθόν ή και εντελώς διαφορετικό. Αν κατά την τρέχουσα εποχή υπολογίζεται ότι ένας εργαζόμενος αλλάζει κατά μέσο όρο δέκα επαγγέλματα στο σύνολο της εργασιακής του ζωής, στον εικοστό πρώτο αιώνα αυτό προβλέπεται να πολλαπλασιαστεί, να φτάσει μέχρι και τις 20-30 μετεξελίξεις του είδους εργασίας, ώστε να διατηρηθεί η απασχολησιμότητά του.

Ακόμη, η εβδομαδιαία διάρκεια και ο χρόνος εργασίας προβλέπεται να μειωθούν ριζικά. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να συμβεί μεμονωμένα σε μια χώρα, αλλά νομοτελειακά θα προέλθει από μια ολότητα ανεπτυγμένων κρατών. Ένας τέτοιος ρόλος, λοιπόν, φαίνεται να πέφτει κυρίως στους κραταιούς ώμους της μητρόπολης της παγκοσμιοποίησης, των ΗΠΑ, και κατά δεύτερο λόγο στις ισχυρές βορειο-ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό γιατί, αν μειωθούν οι ώρες εργασίας σε πρώτη φάση στις αδύναμες οικονομικά χώρες, αυτό προοιωνίζεται δυσάρεστες προοπτικές για την ανταγωνιστικότητά τους με ανάλογες επιπτώσεις στην απασχόληση.

Επίσης, η εργασία στον εικοστό πρώτο αιώνα, όσον αφορά πάντοτε τον ανεπτυγμένο κόσμο, θα παρέχεται σε μεγάλη έκταση με χαρακτηριστικό της γνώρισμα τα ελαστικά ωράρια, που θα κατανέμονται κατά περίπτωση σε ετήσια, μηνιαία και εβδομαδιαία βάση. Μια μορφή τέτοιας εξέλιξης είναι η εργασία σε εξαμηνιαία περίπου βάση, κάτι που ήδη ισχύει σε αμιγώς τουριστικές περιοχές της χώρας μας. Εξάλλου, η εβδομάδα των τεσσάρων ή και των τριών ημερών αποτελεί μια βιώσιμη λύση που θα δώσει μερική απάντηση στο πρόβλημα της συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας και της ανεργίας. Σε γενικές γραμμές προβλέπεται ριζική μείωση του συνολικού χρόνου εργασίας και επιμερισμός του σε μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων. Η εξέλιξη αυτή, όμως, σημαίνει ότι θα υπάρξει σοβαρή αύξηση του χρόνου για ανάπαυση, ψυχαγωγία και ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και για τον εθελοντισμό. Όπως υποστηρίζει ο Τζέρεμυ Ρίφκιν στο κλασικό πλέον έργο του « Το τέλος της εργασίας», ο εθελοντισμός θα αποτελέσει έναν βασικό τομέα εργασιακής δραστηριότητας που θα συμπληρώνει τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα εργασίας. Ήδη η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται δυναμικά στις ΗΠΑ και σε χώρες της Ευρώπης.

Τέλος, η τηλεργασία, η εργασία δηλαδή από απόσταση, αποτελεί έναν σημαντικότατο καινούριο παράγοντα που θα ανατρέψει πολλές από τις κατεστημένες δομές των εργασιακών σχέσεων. Η αυτοαπασχόληση, η απασχόληση στο σπίτι ή από απόσταση με ελαστικό ωράριο, θα αναπτυχθεί παράλληλα με την επέκταση της συναφούς τεχνολογίας της τηλεματικής και θα επιφέρει καταλυτικές αλλαγές όχι μόνο στον χώρο της εργασίας, αλλά και στις δομές της αστικής κοινωνίας. Απομακρυσμένες, απομονωμένες και υπό εγκατάλειψη περιοχές, οι οποίες ειδικά στη χώρα μας αποτελούν συνήθεις περιπτώσεις, είναι πολύ πιθανό πλέον να αποκτήσουν νέα δυναμική, εργασιακή και οικονομική υπόσταση. Η φυγή από τα γκέτο των μεγαλουπόλεων και η αναζωογόνηση της περιφέρειας και ιδίως της λεγόμενης «άγονης γραμμής» αποτελεί μια εξέχουσα και εξαίρετη προοπτική του μέλλοντος. Ένα σοβαρό ποσοστό της συνολικής απασχόλησης της τάξης του 20-30% ή και περισσότερο στο απώτερο μέλλον, θα εργάζεται με αυτόν τον τρόπο.

Θ. Κατσανέβας (2002). Επαγγέλματα του μέλλοντος και του παρελθόντος. Προοπτικές επαγγελμάτων στην Ελλάδα και στις δεκατρείς περιφέρειές της και επαγγελματικός προσανατολισμός. Αθήνα: Πατάκης, 81-82 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το κείμενο (80 - 100 λέξεις).

Η εξέλιξη της τεχνολογίας θα αλλάξει άρδην τη ζήτηση στα επιμέρους επαγγέλματα ωθώντας τους εργαζόμενους να αλλάζουν μέχρι και 30 φορές απασχόληση για να παραμείνουν εργασιακά ενεργοί. Συνάμα, στις οικονομικά ισχυρές χώρες θα υπάρξει μείωση των ωρών εργασίας, σε αντίθεση με τις οικονομικά ασθενείς που δεν μπορούν να παραμείνουν ανταγωνιστικές, αν κάνουν το ίδιο. Γενικότερα, πάντως, η εργασία θα χαρακτηρίζεται από ελαστικά ωράρια, καθώς και λιγότερες εργάσιμες ημέρες εβδομαδιαίως προκειμένου να επιμερίζεται η εργασία σε περισσότερους εργαζομένους. Η μείωση αυτή στις ώρες απασχόλησης θα σημάνει την αύξηση των διαθέσιμων ωρών για ανάπαυση, ψυχαγωγία, αλλά και εθελοντισμό. Τέλος, σημαντικές αλλαγές θα επιφέρει η τηλεργασία, που θα αυξήσει την αυτοαπασχόληση, την εργασία από το σπίτι, καθώς και την επιλογή της διαβίωσης σε απομακρυσμένες περιοχές της επαρχίας.   

Β1. Ποιες είναι οι αλλαγές, σύμφωνα με τον συγγραφέα, που θα επιφέρει η τηλεργασία στον χώρο της εργασίας και στις δομές της αστικής κοινωνίας; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων.

Η τηλεργασία θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο χώρο της εργασίας, καθώς νέες μορφές απασχόλησης, όπως είναι η αυτοαπασχόληση, η απασχόληση στο σπίτι ή από απόσταση με ελαστικό ωράριο θα αντικαταστήσουν τις παραδοσιακές μορφές. Ενώ, παράλληλα, θα προκαλέσει αλλαγές και στη δομή της αστικής κοινωνίας, διότι περιοχές της χώρας που είναι απομακρυσμένες ή απομονωμένες θα αναθερμανθούν οικονομικά, εφόσον θα είναι πια εφικτή η εργασία από εκεί. Πολλοί άνθρωποι, άρα, θα εγκαταλείψουν τις μεγαλουπόλεις και θα επιλέξουν να ζήσουν στην επαρχία, ακόμη και στις δυσπρόσιτες περιοχές της άγονης γραμμής. Ο συγγραφέας, μάλιστα, δηλώνει πως στο μέλλον ένα ποσοστό 20-30% των εργαζομένων θα απασχολείται με αυτό τον τρόπο.

Β1. Με ποιον τρόπο, σύμφωνα με το κείμενο, θα μπορεί ένας εργαζόμενος να διατηρεί την απασχολησιμότητά του τον εικοστό πρώτο αιώνα; (60-80 λέξεις).

Σύμφωνα με το κείμενο στο πλαίσιο του εικοστού πρώτου αιώνα προκειμένου ένας εργαζόμενος να διατηρήσει την απασχολησιμότητά του οφείλει να αλλάζει 20 έως και 30 φορές είδος εργασίας στο σύνολο του εργασιακής του ζωής. Πρόκειται για το φαινόμενο της μετακυλιόμενης ζήτησης στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με το οποίο αλλάζουν διαρκώς οι απαιτήσεις στην αγορά εργασίας, καθώς κάποια επαγγέλματα παύουν να έχουν ζήτηση και αναδύονται άλλα. Έτσι οι αλλαγές στο είδος της απασχόλησης είναι δεδομένες, με τον εργαζόμενο να περνά σε επαγγελματικές επιλογές είτε συναφείς με τις προηγούμενες είτε και τελείως διαφορετικές.

Β2.α. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος (Τέλος, η τηλεργασία,...με αυτόν τον τρόπο) του κειμένου;

Η συγκεκριμένη παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων, και ειδικότερα με αιτιολόγηση και παραδείγματα.  

Β2.β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Στη θεματική περίοδο της παραγράφου καταγράφεται η διαπίστωση πως η τηλεργασία θα ανατρέψει πολλές από τις κατεστημένες δομές των εργασιακών σχέσεων∙ διαπίστωση, η οποία προκαλεί σαφώς την απορία του αναγνώστη σχετικά με το πώς θα προκύψει αυτή η ανατροπή. Ακολουθεί, άρα, η αναγκαία αιτιολόγησή της από τον συγγραφέα, η οποία επιτυγχάνεται μεταξύ άλλων και με τη χρήση παραδειγμάτων.

Β2.α. Να διαιρέσετε την τρίτη παράγραφο (Επίσης, η εργασία...της Ευρώπης) του κειμένου σε δύο παραγράφους.

Επίσης, η εργασία στον εικοστό πρώτο αιώνα, όσον αφορά πάντοτε τον ανεπτυγμένο κόσμο, θα παρέχεται σε μεγάλη έκταση με χαρακτηριστικό της γνώρισμα τα ελαστικά ωράρια, που θα κατανέμονται κατά περίπτωση σε ετήσια, μηνιαία και εβδομαδιαία βάση. Μια μορφή τέτοιας εξέλιξης είναι η εργασία σε εξαμηνιαία περίπου βάση, κάτι που ήδη ισχύει σε αμιγώς τουριστικές περιοχές της χώρας μας. Εξάλλου, η εβδομάδα των τεσσάρων ή και των τριών ημερών αποτελεί μια βιώσιμη λύση που θα δώσει μερική απάντηση στο πρόβλημα της συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας και της ανεργίας. Σε γενικές γραμμές προβλέπεται ριζική μείωση του συνολικού χρόνου εργασίας και επιμερισμός του σε μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων.

Η εξέλιξη αυτή, όμως, σημαίνει ότι θα υπάρξει σοβαρή αύξηση του χρόνου για ανάπαυση, ψυχαγωγία και ανάπτυξη πολιτιστικών δραστηριοτήτων, καθώς και για τον εθελοντισμό. Όπως υποστηρίζει ο Τζέρεμυ Ρίφκιν στο κλασικό πλέον έργο του « Το τέλος της εργασίας», ο εθελοντισμός θα αποτελέσει έναν βασικό τομέα εργασιακής δραστηριότητας που θα συμπληρώνει τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα εργασίας. Ήδη η δραστηριότητα αυτή αναπτύσσεται δυναμικά στις ΗΠΑ και σε χώρες της Ευρώπης.

Β2.β. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

Με βάση τη νέα διαίρεση στην πρώτη παράγραφο δίνονται τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου εργασιακού τοπίου, με αναφορές στα ελαστικά ωράρια, τις λιγότερες εργάσιμες ημέρες ανά εβδομάδα, αλλά και τη γενικότερη μείωση του συνολικού χρόνου εργασίας.

Ενώ, στη δεύτερη παράγραφο διερευνώνται οι συνέπειες που θα προκύψουν από τη μείωση αυτή του χρόνου εργασίας.

Γ1. Να δημιουργήσετε από μία πρόταση με καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή: αδύναμες οικονομικά χώρες, ελαστικά ωράρια, συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας, τηλεργασία, καταλυτικές αλλαγές. Φροντίστε, ώστε μέσα από την πρόταση να γίνεται φανερή η σημασία της κάθε λέξης/φράσης.

- Οι αδύναμες οικονομικά χώρες αδυνατούν να αξιοποιήσουν με επάρκεια το ανθρώπινο δυναμικό τους, με αποτέλεσμα πολλοί νέοι να επιλέγουν τη μετανάστευση.

- Η αύξηση των απασχολούμενων με ελαστικά ωράρια και άρα μικρότερες αποδοχές από το σύνηθες, συνιστά απότοκο της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης.

- Αποτέλεσμα της συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας είναι πολλές φορές η εκμετάλλευση των εργαζομένων, εφόσον προκειμένου να διατηρήσουν τη θέση τους εξαναγκάζονται, για παράδειγμα, να εργαστούν υπερωρίες, χωρίς να τις πληρώνονται.

- Ο θεσμός της τηλεργασίας προέκυψε χάρη στις νέες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία.

- Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει επιφέρει καταλυτικές αλλαγές στο εργασιακό τοπίο, όπως είναι για παράδειγμα η δυνατότητα ορισμένων υπαλλήλων να εργάζονται από το σπίτι τους∙ η επονομαζόμενη τηλεργασία.

Γ1. α. Να γράψετε μία συνώνυμη λέξη για καθεμιά από τις λέξεις του κειμένου με την έντονη γραφή, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία τους στο κείμενο: (να) επεκταθεί, προοιωνίζεται, ελαστικά, ριζική, αναζωογόνηση.

Επεκταθεί = διευρυνθεί

Προοιωνίζεται = προμηνύει

Ελαστικά = ευμετάβλητα, ευέλικτα

Ριζική = δραστική

Αναζωογόνηση = αναθέρμανση, τόνωση

Γ1. β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις που επιλέξατε, έτσι ώστε να γίνεται φανερή η σημασία τους (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο ως προς την πτώση, τον αριθμό, το πρόσωπο, τον χρόνο κλ.π.).

- Η πρόσληψη υπαλλήλων μερικής απασχόλησης αποτελεί ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια διευρύνεται όλο και περισσότερο.

- Η απουσία ουσιαστικών επενδυτικών προγραμμάτων προμηνύει συνέχιση του οικονομικού προβλήματος στη χώρα.

- Η αγορά εργασίας προσανατολίζεται τα τελευταία χρόνια σε πιο ευέλικτες μορφές απασχόλησης, οι οποίες βαρύνουν οικονομικά λιγότερο τους εργοδότες.

- Η οικονομική κρίση έχει επιφέρει δραστική μείωση της απασχόλησης.

- Προκειμένου, όχι μόνο να αναθερμανθεί η εγχώρια αγορά αλλά και να διατηρήσει μια πορεία ανάπτυξης χρειάζεται να υπάρξει σταθερός πολιτικός σχεδιασμός μακροχρόνιας στόχευσης.

Γ2.α. «Εξάλλου, η εβδομάδα των τεσσάρων ή και των τριών ημερών αποτελεί μια βιώσιμη λύση που θα δώσει μερική απάντηση στο πρόβλημα της συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας και της ανεργίας»:

Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να την χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική με βάση τις πληροφορίες που περιέχει για τον προσδιοριζόμενο όρο.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που θα δώσει μερική απάντηση στο πρόβλημα της συρρίκνωσης των θέσεων εργασίας και της ανεργίας.»

Η πρόταση αυτή είναι προσδιοριστική.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (βιώσιμη λύση), και δεν χωρίζεται από αυτόν με κάποιο σημείο στίξης.

Γ2.α. «Απομακρυσμένες, απομονωμένες και υπό εγκατάλειψη περιοχές, οι οποίες ειδικά στη χώρα μας αποτελούν συνήθεις περιπτώσεις, είναι πολύ πιθανό πλέον να αποκτήσουν νέα δυναμική, εργασιακή και οικονομική υπόσταση»: Στην παραπάνω περίοδο λόγου ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μια αναφορική πρόταση. Να την εντοπίσετε και να την χαρακτηρίσετε είτε ως προσδιοριστική είτε ως παραθετική, με βάση τις πληροφορίες που περιέχει για τον προσδιοριζόμενο όρο.

Η ονοματική αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «οι οποίες ειδικά στη χώρα μας αποτελούν συνήθεις περιπτώσεις».

Η πρόταση αυτή είναι παραθετική.

Γ2. β. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η πρόταση χαρακτηρίζεται παραθετική διότι δεν αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του όρου που προσδιορίζει (απομακρυσμένες… περιοχές), και χωρίζεται από αυτόν με κόμμα.