Κωνσταντίνος Καβάφης «Επήγα»

Dustin McNeer 

Κωνσταντίνος Καβάφης «Επήγα»

Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ’ επήγα.

Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,

μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,

επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.

Κ’ ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς

που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης, έχοντας ζήσει σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία η κοινωνία ήταν εξαιρετικά συντηρητική και απέρριπτε πλήρως την ομοφυλοφιλία, καταπιέζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό τους ανθρώπους που δεν μπορούσαν να συμβαδίσουν με τις δικές της αρχές, φροντίζει να αποδώσει μέσα από το έργο του την αξία και το σεβασμό που οφείλει να αποδίδεται στη διαφορετική αυτή ερωτική έκφανση που, όσο κι αν αρνούνται πολλοί να το δουν, διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία ήδη από το ξεκίνημά της.

Δεν εδεσμεύθηκα. Τελείως αφέθηκα κ’ επήγα.

Ο ποιητής παρά το γεγονός ότι έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με τις προκαταλήψεις των συγκαιρινών του, αρνείται να υποκύψει στον συντηρητισμό τους και δεν δεσμεύεται από τις απόψεις τους. Αφήνεται τελείως στις επιθυμίες εκείνες που συμβαδίζουν πληρέστερα με τη φύση του και πηγαίνει προς τις απολαύσεις που του ταιριάζουν.

Στες απολαύσεις, που μισό πραγματικές,

μισό γυρνάμενες μες στο μυαλό μου ήσαν,

επήγα μες στην φωτισμένη νύχτα.

Ο ποιητής αφήνεται και πηγαίνει προς εκείνες τις απολαύσεις που είναι άλλοτε σχεδόν πραγματικές και άλλοτε βρίσκονται περισσότερο στη σκέψη του ως ιδεατά φανερώματα της ηδονής. Πηγαίνει μέσα στη φωτισμένη νύχτα∙ στη νύχτα που φωτίζεται από την αλήθεια των βιωμάτων που αναζητά, και δεν βρίσκεται υπό το σκότος μιας εξαναγκαστικής υποκρισίας.

Το σχόλιο του ποιητή πως οι απολαύσεις αυτές ήταν μισό πραγματικές έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς φανερώνει τη μεγάλη δυσκολία που έβρισκε η εκπλήρωσή τους. Για τον Καβάφη, όπως και για κάθε άλλο ομοφυλόφιλο εκείνη την εποχή, δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση το να βρουν την ερωτική ηδονή, όπως πραγματικά την επιζητούσαν, αφού οι περισσότεροι ήταν αναγκασμένοι να κρύβουν τις αληθινές τους επιθυμίες και να κρύβονται πίσω από συμβατικές σχέσεις ή και γάμους. Έτσι, δεν ήταν σπάνιο για τον ποιητή το να βιώνει τον έρωτα στο επίπεδο των σκέψεων και της φαντασίωσης∙ ένα επώδυνο ημίμετρο, που αποτελούσε απόρροια των αυστηρών ηθών της εποχής του και των πολλαπλών προκαταλήψεων εις βάρος των ομοφυλόφιλων.

Κ’ ήπια από δυνατά κρασιά, καθώς

που πίνουν οι ανδρείοι της ηδονής.

Τις φορές, ωστόσο, που ο ποιητής είχε την ευκαιρία να απολαύσει την ηδονή στην πληρότητά της, επέλεγε τα «δυνατά κρασιά» που αναλογούσαν στους ανδρείους της ηδονής, και όχι τις επιφανειακές και εξαναγκασμένες εκείνες σχέσεις που ως μόνο τους στόχο είχαν την απόκρυψη της πραγματικής φύσης και των αληθινών επιθυμιών ενός άνδρα.

Με το χαρακτηρισμό «δυνατά κρασιά» της ηδονής ο ποιητής αναφέρεται κατά τρόπο υπαινικτικό στις ομόφυλες ερωτικές σχέσεις, αφού είναι αναγκασμένος ακόμη και στο ποιητικό του έργο να μην αποκαλύπτει με την ελευθερία που θα ήθελε τις πραγματικές του σκέψεις.