Να εντοπίσετε στο κείμενο τις λέξεις που αναφέρονται στον Επιμηθέα και τον Προμηθέα (ενότητες 2 και 3) και να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα και το ρόλο καθενός στη δημιουργία.

Luis Ludzska

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 3^η

Να εντοπίσετε στο κείμενο τις λέξεις που αναφέρονται στον Επιμηθέα και τον Προμηθέα (ενότητες 2 και 3) και να σκιαγραφήσετε την προσωπικότητα και το ρόλο καθενός στη δημιουργία. Να λάβετε υπόψη σας και την ετυμολογία των ονομάτων τους.

[Προμηθεύς < προμηθής (πρό + μῆτις : σκέψη ) = προνοητικός, προβλεπτικός. Ἐπιμηθεύς < ἐπί + μῆδος (πληθ. μήδεα, τά: σκέψεις, επινοήσεις, τεχνάσματα) = απερίσκεπτος, απρονόητος, σκεπτόμενος κατόπιν εορτής.]

Ο Επιμηθέας, όταν οι θεοί ζητούν από τους δύο τιτάνες να κάνουν τη διανομή ιδιοτήτων στα θνητά όντα, ζητά από τον Προμηθέα να κάνει μόνος του τη μοιρασιά «Προμηθέα δὲ παραιτεῖται᾿Επιμηθεύς αὐτὸς νεῖμαι», αναλαμβάνοντας χωρίς δεύτερη σκέψη μια απαιτητική διαδικασία.

«Ἅτε δὴ οὖν οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα», επειδή όμως ο Επιμηθέας δεν ήταν πολύ σοφός, χωρίς να το καταλάβει ξοδεύει όλες τις δυνάμεις/εφόδια στα άλογα όντα. Αφήνει, έτσι, τον άνθρωπο χωρίς κάποια σωματική δύναμη, που θα μπορούσε να τον προφυλάξει από τις μεταβολές του καιρού κι από τα άλλα ζώα.

Η λανθασμένη, ως προς τον άνθρωπο, διανομή των δυνάμεων αποκαλύπτει την απερισκεψία του Επιμηθέα, που τόσο παρορμητικά προθυμοποιήθηκε να διεκπεραιώσει μόνος του μια δύσκολη και εξαιρετικά σημαντική αποστολή. Ο Επιμηθέας ξεκινάει τη διανομή, χωρίς ουσιαστικό προγραμματισμό και χωρίς να  διαφυλάξει κάποιες δυνάμεις για τον άνθρωπο, αφήνοντάς τον εντελώς απροστάτευτο σε άμεσο κίνδυνο για την επιβίωσή του.

[Θα πρέπει, βέβαια, να έχουμε κατά νου, πως η απερισκεψία και η επιπολαιότητα του Επιμηθέα, εξυπηρετούν την οικονομία του μύθου, αφού καθιστούν αναγκαία την παρέμβαση του Προμηθέα. Κάτι που αν ειδωθεί πέρα από τα πλαίσια του μύθου, σημαίνει πως οι άνθρωποι αναγκάζονται, για να επιβιώσουν, να ενεργοποιήσουν το βασικότερο πλεονέκτημά τους έναντι των άλλων όντων, τη λογική, τις νοητικές τους δηλαδή ικανότητες. Η συμβολή του Προμηθέα, που θα οδηγήσει στη δημιουργία του ανθρώπινου πολιτισμού, δεν είναι παρά η συμβολική παράσταση, της πολύχρονης προσπάθειας των ανθρώπων να επιβληθούν στο φυσικό τους περιβάλλον και να το διαμορφώσουν κατάλληλα για τη δική τους επιβίωση.]  

«Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι, κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶςτὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί». Ο Προμηθέας που έρχεται να ελέγξει τη διανομή του Επιμηθέα, διαπιστώνει πως ο άνθρωπος έχει πλήρως παραμεληθεί. Μη γνωρίζοντας τι να κάνει για να τον σώσει, κλέβει από τον Ήφαιστο και την Αθηνά, τη φωτιά και τις τεχνικές γνώσεις. Ο Προμηθέας, επομένως, αντιμετωπίζει αποφασιστικά το σημαντικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί, προβαίνοντας σε μία ουσιαστική για τον άνθρωπο προσφορά.

Ο Προμηθέας με έντονα ανθρωπιστική διάθεση, κλέβει πολύτιμα στοιχεία από τους θεούς, γι’ αυτό και η τιμωρία του από τον Δία θα είναι ιδιαίτερα σκληρή. Η στάση, πάντως, του Προμηθέα αποτελεί παράδειγμα για τη δυνατότητα υπέρβασης των δυσκολιών και της επίλυσης προβλημάτων, με γοργή σκέψη και αποφασιστικότητα. Ο Προμηθέας λειτουργεί ως σύμβολο για τη διαχρονική δυνατότητα του ανθρώπου να ξεπερνά τα εμπόδια που συναντά και να συνεχίζει μια διαρκώς ανοδική πορεία.

Απέναντι στην έλλειψη οργάνωσης και στην απρονοησία του Επιμηθέα, ο Προμηθέας παρατάσσει, όχι μόνο την προνοητικότητα και τον ορθό υπολογισμό, αλλά και την επινοητικότητα και τη δυνατότητα, μέσω της σκέψης, να αντιμετωπίζονται κάθε είδους προβλήματα.

Δείτε επίσης:

Ερωτήσεις ΚΕΕ Πρωταγόρας Ενότητα 1η: Η επαγωγική μέθοδος στον συλλογισμό του Σωκράτη.