Κωνσταντίνος Καβάφης «Ήλθε για να διαβάσει –»

Dustin McNeer 

Κωνσταντίνος Καβάφης «Ήλθε για να διαβάσει –»

Ήλθε για να διαβάσει. Είν’ ανοιχτά

δυο, τρία βιβλία· ιστορικοί και ποιηταί.

Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,

και τα παραίτησε. Στον καναπέ

μισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία —

αλλ’ είναι είκοσι τριώ ετών, κ’ είν’ έμορφος πολύ·

και σήμερα το απόγευμα πέρασ’ ο έρως

στην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.

Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονή

η θέρμη πέρασεν η ερωτική·

χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως .....

Το «Ήλθε για να διαβάσει –» είναι ένα από τα ερωτικά ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, το οποίο κατά τρόπο σχεδόν υπαινικτικό αναφέρεται στην απόλαυση του ομόφυλου έρωτα. Βρίσκουμε κι εδώ, όπως και σε πολλά από τα ερωτικά του ποιήματα, ένα απλό αφηγηματικό πλαίσιο, που παρέχει ορισμένα βασικά και μόνο στοιχεία, καθώς και περιγραφικά μέρη, τα οποία αποσκοπούν στο να τονιστεί η ομορφιά του κεντρικού προσώπου.

Ήλθε για να διαβάσει. Είν’ ανοιχτά

δυο, τρία βιβλία∙ ιστορικοί και ποιηταί.

Μα μόλις διάβασε δέκα λεπτά,

και τα παραίτησε.

Ο ήρωας του ποιήματος έχει έρθει στο σπίτι του για να διαβάσει. Γύρω του είναι ανοιχτά δυο, τρία βιβλία ιστορικών και ποιητών, αλλά η μελέτη του δεν προχώρησε πολύ. Μόλις που διάβασε για δέκα λεπτά και τα παράτησε.

Η επιλογή των βιβλίων που γίνεται από τον ποιητή «ιστορικοί και ποιηταί» μας παραπέμπει, βέβαια, σε σπουδές που σχετίζονται με τον ανθρωπιστικό κλάδο και τη φιλολογία, αλλά πολύ περισσότερο μας παραπέμπουν στα κύρια ενδιαφέροντα του ίδιου του Καβάφη. Η ποίηση είναι σαφώς ο κύριος χώρος δραστηριοποίησης του ίδιου, μα και η ιστορία αποτελεί ένα από τα πλέον βασικά του ενδιαφέροντα, γεγονός, άλλωστε, που προκύπτει εύλογα από το περιεχόμενο της ποιητικής του παραγωγής, όπου η ιστορία έχει κεντρικό ρόλο.

Στον καναπέ

μισοκοιμάται. Ανήκει πλήρως στα βιβλία —

αλλ’ είναι είκοσι τριώ ετών, κ’ είν’ έμορφος πολύ∙

και σήμερα το απόγευμα πέρασ’ ο έρως

στην ιδεώδη σάρκα του, στα χείλη.

Ο νεαρός έχει πλαγιάσει στον καναπέ και μισοκοιμάται, με τη σκέψη του να είναι δοσμένη προφανώς στα ερωτικά γεγονότα του απογεύματος. Ο νέος, όπως μας διευκρινίζει η αφηγηματική φωνή, ανήκει πλήρως στα βιβλία και είναι -συνήθως- πλήρως αφοσιωμένος στις σπουδές του. Εντούτοις, είναι μόλις είκοσι τριών ετών και είναι πολύ όμορφος, κάτι που σημαίνει πως πέρα από τη μελέτη οφείλει να έχει κι ο έρωτας σημαντικό μερίδιο στη ζωή του. Και πράγματι, σήμερα το απόγευμα ο έρωτας πέρασε στην ιδεωδώς άρτια και όμορφη σάρκα του, στο σώμα του δηλαδή, αλλά και στα χείλη του. Ο νέος μόλις πριν λίγη ώρα -σήμερα το απόγευμα- αφέθηκε στην απόλαυση του έρωτα∙ προσέφερε το έξοχο κορμί του και τα ηδονικά του χείλη στον έρωτα, και τώρα αισθάνεται τη γλυκιά εκείνη αίσθηση κούρασης που διαδέχεται την ερωτική πράξη.

Στη σάρκα του που είναι όλο καλλονή

η θέρμη πέρασεν η ερωτική∙

χωρίς αστείαν αιδώ για την μορφή της απολαύσεως .....

Στη σάρκα του που είναι εξαίσια όμορφη, πέρασε η θέρμη η ερωτική∙ πέρασε η φλόγα, ο πυρετός, του ερωτικού πόθου και της ηδονής, χωρίς η έντασή της να υπονομεύεται από αστεία και ανούσια αισθήματα ντροπής για τη μορφή της απόλαυσης που επέλεξε. Σ’ αυτή την παρατήρηση, σχετικά με την «αστεία αιδώ» για το είδος της απόλαυσης εντοπίζεται ο υπαινιγμός για την ομόφυλη ερωτική εμπειρία του νέου. Σε αντίθεση, λοιπόν, με την ντροπή που εξαναγκάζονται να νιώθουν κάποιοι λόγω της επιμονής με την οποία η κοινωνία επικρίνει τον ομόφυλο έρωτα, ο νεαρός του ποιήματος αφέθηκε πλήρως στην ερωτική απόλαυση, χωρίς να τον απασχολεί καθόλου το γεγονός ότι για κάποιους αυτή η έκφανση του έρωτα είναι κατακριτέα ή ανάρμοστη.

Ας σημειωθεί ότι η λέξη «αστεία» ίσως να καταγράφεται με την παλαιή ετυμολογική σημασία: αστική.