Χάρτης της Λιβύης
Τζέλτεν
· Ο Ιωάννου το 1961 αποσπάστηκε στη Βεγγάζη της Λιβύης όπου ίδρυσε το Ελληνικό Γυμνάσιο. Από τη Λιβύη επέστρεψε στην Ελλάδα το 1963.
· Το διήγημα Τζέλτεν αποτελεί την καταγραφή μιας προσωπικής εμπειρίας του συγγραφέα, ο οποίος κάνοντας τη διαδρομή από τη Βεγγάζη προς τις πετρελαιοπηγές στο Τζέλτεν, παρατηρεί τις συνθήκες ζωής σε μια φτωχή χώρα που μόλις είχε διαπιστωθεί ότι διαθέτει πολύτιμα κοιτάσματα πετρελαίου (Το πετρέλαιο βρέθηκε στη Λιβύη το 1959, μόλις δύο χρόνια προτού πάει εκεί ο Ιωάννου). Οι αμερικανικές εταιρείες είχαν σπεύσει να εκμεταλλευτούν το άφθονο πετρέλαιο της Λιβύης, αδιαφορώντας για τους κατοίκους που συνέχιζαν να ζουν μέσα στη φτώχεια. Ο Ιωάννου ενοχλείται από την εκμετάλλευση αυτή των Αμερικάνων και εύχεται να μη βρεθεί ποτέ πετρέλαιο στην Ελλάδα, για να μην υποστούμε κι εμείς την ίδια μορφή εκμετάλλευσης. Πάντως, το 1969 ο Μουαμάρ αλ Καντάφι επιβάλλει δικτατορία στη Λιβύη και τερματίζει, μέχρι και πρόσφατα, τη δράση των Αμερικανών στη χώρα του.
· Το Ραμαζάνι εκ του τουρκικού ραμαζάν και αραβικού ραμαντάν, είναι Θρησκευτική -μουσουλμανική- εορτή νηστείας. Αποτελεί ονομασία του ένατου μήνα του μουσουλμανικού έτους όπου σύμφωνα με τη παράδοση δόθηκε το Κοράνι στους ανθρώπους. Σε όλο το χρονικό διάστημα αυτό, διάρκειας ενός μηνός, οι μουσουλμάνοι απέχουν υποχρεωτικά, από ανατολής μέχρι δύσεως του Ηλίου, από κάθε είδους τροφή ακόμη και νερό, πολύ δε περισσότερο από κάπνισμα, ποτό, αρώματα και σεξουαλικές επαφές, όχι όμως στο υπόλοιπο διάστημα μέχρι την ανατολή του Ηλίου. Σύμφωνα με το κυλιόμενο χαρακτήρα που παρουσιάζει το αραβικό ημερολόγιο κάθε χρόνο το Ραμαζάνι εορτάζεται κατά 11 ημέρες νωρίτερα του προηγουμένου έτους.
· Ο Ιωάννου αισθάνεται μόνος του και δεν ξέρει τι να κάνει για να φτιάξει τη διάθεσή του. Στη Λιβύη που βρίσκεται είναι ο μήνας που γιορτάζεται το ραμαζάνι και οι μουσουλμάνοι βρίσκονται σε ιδιαίτερη ένταση, λόγω της αποχής από το φαγητό. Αποφασίζει λοιπόν να περάσει από την έρημο μέχρι την περιοχή που γινόταν η άντληση του πετρελαίου για να δει τις εγκαταστάσεις.
· Οι ισλαμιστές προσεύχονται υποχρεωτικά πέντε φορές την ημέρα. Κάθε φορά που είναι η ώρα της προσευχής ακούγεται από το τζαμί ο μουεζίνης ο οποίος διαβάζει αποσπάσματα από το κοράνι. Η πιο γνωστή φράση που χρησιμοποιεί είναι: «Αλλάχ αλ άκμπαρ», που σημαίνει «Ο Θεός είναι μεγάλος». Το μήνα που γιορτάζουν το Ραμαζάνι, οι ισλαμιστές περιμένουν την ώρα της βραδινής προσευχής γιατί από εκείνη τη στιγμή μπορούν να πιούν νερό και να φάνε.
· Ο Ιωάννου θέλοντας να ξεφύγει από το αίσθημα μοναξιάς και κακοδιαθεσίας παίρνει το αυτοκίνητό του κινείται με μεγάλη ταχύτητα προς το Τζέλτεν. Ο δρόμος που θα ακολουθήσει είναι επικίνδυνος γιατί η άμμος από την έρημο καλύπτει το δρόμο και είναι εύκολο να μπερδευτεί και να ξεφύγει από το δρόμο, καταλήγοντας να θαφτεί σε κάποιον αμμόλοφο.
· Ο Έρβιν Ρόμελ, ήταν Γερμανός στρατηγός που είχε αναλάβει κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να βοηθήσει τις Ιταλικές δυνάμεις να αντισταθούν στις επιθέσεις των Άγγλων. Τον αποκαλούσαν «αλεπού της ερήμου» γιατί με διάφορα τεχνάσματα κατόρθωνε να ξεγελά τους Άγγλους και να τους κερδίζει σε κάθε μάχη.
· Η Λιβύη είχε καταληφθεί από τους Ιταλούς το 1911 και είχε παραμείνει υπό Ιταλική κατοχή μέχρι το 1947.
· Η Ιταλοί κατά την παραμονή τους στη Λιβύη από τη μία έκαναν κάποια έργα υποδομής, κυρίως σε ό,τι αφορά το οδικό δίκτυο, από την άλλη όμως φέρθηκαν με σκληρό τρόπο στους ντόπιους, φτάνοντας στο σημείο να δηλητηριάζουν το νερό στα πηγάδια, σκοτώνοντας έτσι αρκετούς από αυτούς.
· Από τη στιγμή που βρέθηκε πετρέλαιο στη Λιβύη εισέρρευσε άφθονο χρήμα στη χώρα αλλά δεν πηγαίνει στα χέρια των ντόπιων. Τα χρήματα από το πετρέλαιο τα παίρνουν οι Αμερικάνοι που έχουν τον εξοπλισμό για τη διενέργεια των αντλήσεων.
· Οι Τουαρέγκ είναι νομαδικός λαός που ζει στην περιοχή της ερήμου Σαχάρα. Οι κάτοικοι των γύρω χωρών τους φοβούνται επειδή οι Τουαρέγκ αρνούνται να αναγνωρίσουν οποιαδήποτε μορφή κυβέρνησης και επιθυμούν να διατηρήσουν την ελευθερία τους με κάθε τρόπο.
· Οι χωροφύλακες για τον Ιωάννου αποτελούν σύμβολο της εξουσίας και δεν τους συμπαθεί μιας και συνήθως εκείνα τα χρόνια επέβαλαν το νόμο με τη χρήση βίας. Οι χωροφύλακες πάντως στη Λιβύη συμπεριφέρονται στους ξένους με σεβασμό κι αυτό κάνει τον Ιωάννου να τους βλέπει με συμπάθεια.
· Σ’ έναν τυπικό χαιρετισμό ο πρώτος λέει «Σαλάμ αλέκουμ» που σημαίνει «Η ειρήνη μαζί σου» και ο δεύτερος απαντά αντιστρέφοντας τη σειρά των λέξεων «Αλέκουμ σαλάμ» «Και μαζί σου η ειρήνη».
· Η Κυρήνη είχε δημιουργηθεί ως αποικία των Ελλήνων το 630 π.Χ. και αποτελούσε κέντρο του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής.
· “Δεν ήταν η κροκόπεπλος εκεί, ούτε και το φεγγάρι.” Κροκόπεπλο αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την Ηώ, τη θεότητα της αυγής, του ξημερώματος δηλαδή. (Επειδή ο ουρανός όταν ανατέλλει ο ήλιος παίρνει ένα απαλό κόκκινο χρώμα που θυμίζει τον κρόκο του αυγού.) Ο Ιωάννου έβλεπε τον ουρανό να κοκκινίζει αλλά σκεφτόταν ότι το χρώμα αυτό δεν οφειλόταν στην ανατολή του ηλίου ούτε όμως και στην παρουσία του φεγγαριού.
· Στο διήγημα Η Γοργόνα του Αντρέα Καρκαβίτσα οι ναύτες έβλεπαν στη θάλασσα την αδερφή του Μεγάλου Αλέξανδρου, τη γοργόνα, η οποία τους ρωτούσε αν ζει ο αδερφός της. Αν της απαντούσαν ότι ζει τους άφηνε να περάσουν, ενώ αν της έλεγαν ότι δε ζει, μεταμορφωνόταν σε τέρας και προκαλούσε μεγάλη τρικυμία.
· Ο Ιωάννου ξεκινά από τη Βεγγάζη, φτάνει στην Ατζεντάμπια και στη συνέχεια στη Μάρσα Μπρέγκα, από εκεί συνεχίζει για το Τζέλτεν αλλά επειδή ετοιμαζόταν να ξεσπάσει δυνατή βροχή αποφασίζει να σταματήσει σε κάποιες αμερικανικές εγκαταστάσεις που είδε στο δρόμο για να περάσει τη νύχτα εκεί. Στο πρώτο τροχόσπιτο που μπαίνει βρίσκει μερικούς Αμερικανούς οι οποίοι ούτε καν του έδιναν σημασία. Ο Ιωάννου απορεί για τη στάση τους αλλά σταδιακά βλέπει διάφορα πράγματα στο τροχόσπιτο και αρχίζει να φοβάται ότι θα τον σκοτώσουν. Πιθανότατα οι Αμερικανοί έκαναν χρήση ναρκωτικών κι αυτό είναι που προκαλεί το φόβο στο συγγραφέα.
· «... οι μάγκες κάνουν όλοι τουμπεκί». Τουμπεκί είναι ο καπνός αλλά η φράση κάνω τουμπεκί σημαίνει σιωπώ.
· Στους Τουαρέγκ σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ισλαμιστές οι άντρες καλύπτουν το πρόσωπό τους αφήνοντας μόνο τα μάτια τους ακάλυπτα, ενώ οι γυναίκες δεν έχουν καμία υποχρέωση να καλύπτουν το πρόσωπό τους.
· Σκιαθίτης αποκαλείται, λόγω της καταγωγής του από τη Σκιάθο, ο γνωστός διηγηματογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911).
· Ο Ιωάννου διαβάζοντας το απόσπασμα από το διήγημα του Παπαδιαμάντη συνειδητοποιεί πόσο του λείπει η Ελλάδα και η ομορφιά της φύσης της. Αισθάνεται εγκλωβισμένος στις εγκαταστάσεις των Αμερικανών και ξεκινά να φύγει εκνευρισμένος. Σκέφτεται τι θα συνέβαινε στη χώρα μας αν υπήρχε πετρέλαιο κι εύχεται να μη συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο.
· Το απόσπασμα αυτό είναι από το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Στην Αγί’- Αναστασά». Ο Παπαδιαμάντης χρησιμοποιεί τη δημοτική στους διαλόγους των διηγημάτων του αλλά την καθαρεύουσα στις περιγραφές του.
Τζέλτεν
· Ο Ιωάννου το 1961 αποσπάστηκε στη Βεγγάζη της Λιβύης όπου ίδρυσε το Ελληνικό Γυμνάσιο. Από τη Λιβύη επέστρεψε στην Ελλάδα το 1963.
· Το διήγημα Τζέλτεν αποτελεί την καταγραφή μιας προσωπικής εμπειρίας του συγγραφέα, ο οποίος κάνοντας τη διαδρομή από τη Βεγγάζη προς τις πετρελαιοπηγές στο Τζέλτεν, παρατηρεί τις συνθήκες ζωής σε μια φτωχή χώρα που μόλις είχε διαπιστωθεί ότι διαθέτει πολύτιμα κοιτάσματα πετρελαίου (Το πετρέλαιο βρέθηκε στη Λιβύη το 1959, μόλις δύο χρόνια προτού πάει εκεί ο Ιωάννου). Οι αμερικανικές εταιρείες είχαν σπεύσει να εκμεταλλευτούν το άφθονο πετρέλαιο της Λιβύης, αδιαφορώντας για τους κατοίκους που συνέχιζαν να ζουν μέσα στη φτώχεια. Ο Ιωάννου ενοχλείται από την εκμετάλλευση αυτή των Αμερικάνων και εύχεται να μη βρεθεί ποτέ πετρέλαιο στην Ελλάδα, για να μην υποστούμε κι εμείς την ίδια μορφή εκμετάλλευσης. Πάντως, το 1969 ο Μουαμάρ αλ Καντάφι επιβάλλει δικτατορία στη Λιβύη και τερματίζει, μέχρι και πρόσφατα, τη δράση των Αμερικανών στη χώρα του.
· Το Ραμαζάνι εκ του τουρκικού ραμαζάν και αραβικού ραμαντάν, είναι Θρησκευτική -μουσουλμανική- εορτή νηστείας. Αποτελεί ονομασία του ένατου μήνα του μουσουλμανικού έτους όπου σύμφωνα με τη παράδοση δόθηκε το Κοράνι στους ανθρώπους. Σε όλο το χρονικό διάστημα αυτό, διάρκειας ενός μηνός, οι μουσουλμάνοι απέχουν υποχρεωτικά, από ανατολής μέχρι δύσεως του Ηλίου, από κάθε είδους τροφή ακόμη και νερό, πολύ δε περισσότερο από κάπνισμα, ποτό, αρώματα και σεξουαλικές επαφές, όχι όμως στο υπόλοιπο διάστημα μέχρι την ανατολή του Ηλίου. Σύμφωνα με το κυλιόμενο χαρακτήρα που παρουσιάζει το αραβικό ημερολόγιο κάθε χρόνο το Ραμαζάνι εορτάζεται κατά 11 ημέρες νωρίτερα του προηγουμένου έτους.
· Ο Ιωάννου αισθάνεται μόνος του και δεν ξέρει τι να κάνει για να φτιάξει τη διάθεσή του. Στη Λιβύη που βρίσκεται είναι ο μήνας που γιορτάζεται το ραμαζάνι και οι μουσουλμάνοι βρίσκονται σε ιδιαίτερη ένταση, λόγω της αποχής από το φαγητό. Αποφασίζει λοιπόν να περάσει από την έρημο μέχρι την περιοχή που γινόταν η άντληση του πετρελαίου για να δει τις εγκαταστάσεις.
· Οι ισλαμιστές προσεύχονται υποχρεωτικά πέντε φορές την ημέρα. Κάθε φορά που είναι η ώρα της προσευχής ακούγεται από το τζαμί ο μουεζίνης ο οποίος διαβάζει αποσπάσματα από το κοράνι. Η πιο γνωστή φράση που χρησιμοποιεί είναι: «Αλλάχ αλ άκμπαρ», που σημαίνει «Ο Θεός είναι μεγάλος». Το μήνα που γιορτάζουν το Ραμαζάνι, οι ισλαμιστές περιμένουν την ώρα της βραδινής προσευχής γιατί από εκείνη τη στιγμή μπορούν να πιούν νερό και να φάνε.
· Ο Ιωάννου θέλοντας να ξεφύγει από το αίσθημα μοναξιάς και κακοδιαθεσίας παίρνει το αυτοκίνητό του κινείται με μεγάλη ταχύτητα προς το Τζέλτεν. Ο δρόμος που θα ακολουθήσει είναι επικίνδυνος γιατί η άμμος από την έρημο καλύπτει το δρόμο και είναι εύκολο να μπερδευτεί και να ξεφύγει από το δρόμο, καταλήγοντας να θαφτεί σε κάποιον αμμόλοφο.
· Ο Έρβιν Ρόμελ, ήταν Γερμανός στρατηγός που είχε αναλάβει κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να βοηθήσει τις Ιταλικές δυνάμεις να αντισταθούν στις επιθέσεις των Άγγλων. Τον αποκαλούσαν «αλεπού της ερήμου» γιατί με διάφορα τεχνάσματα κατόρθωνε να ξεγελά τους Άγγλους και να τους κερδίζει σε κάθε μάχη.
· Η Λιβύη είχε καταληφθεί από τους Ιταλούς το 1911 και είχε παραμείνει υπό Ιταλική κατοχή μέχρι το 1947.
· Η Ιταλοί κατά την παραμονή τους στη Λιβύη από τη μία έκαναν κάποια έργα υποδομής, κυρίως σε ό,τι αφορά το οδικό δίκτυο, από την άλλη όμως φέρθηκαν με σκληρό τρόπο στους ντόπιους, φτάνοντας στο σημείο να δηλητηριάζουν το νερό στα πηγάδια, σκοτώνοντας έτσι αρκετούς από αυτούς.
· Από τη στιγμή που βρέθηκε πετρέλαιο στη Λιβύη εισέρρευσε άφθονο χρήμα στη χώρα αλλά δεν πηγαίνει στα χέρια των ντόπιων. Τα χρήματα από το πετρέλαιο τα παίρνουν οι Αμερικάνοι που έχουν τον εξοπλισμό για τη διενέργεια των αντλήσεων.
· Οι Τουαρέγκ είναι νομαδικός λαός που ζει στην περιοχή της ερήμου Σαχάρα. Οι κάτοικοι των γύρω χωρών τους φοβούνται επειδή οι Τουαρέγκ αρνούνται να αναγνωρίσουν οποιαδήποτε μορφή κυβέρνησης και επιθυμούν να διατηρήσουν την ελευθερία τους με κάθε τρόπο.
· Οι χωροφύλακες για τον Ιωάννου αποτελούν σύμβολο της εξουσίας και δεν τους συμπαθεί μιας και συνήθως εκείνα τα χρόνια επέβαλαν το νόμο με τη χρήση βίας. Οι χωροφύλακες πάντως στη Λιβύη συμπεριφέρονται στους ξένους με σεβασμό κι αυτό κάνει τον Ιωάννου να τους βλέπει με συμπάθεια.
· Σ’ έναν τυπικό χαιρετισμό ο πρώτος λέει «Σαλάμ αλέκουμ» που σημαίνει «Η ειρήνη μαζί σου» και ο δεύτερος απαντά αντιστρέφοντας τη σειρά των λέξεων «Αλέκουμ σαλάμ» «Και μαζί σου η ειρήνη».
· Η Κυρήνη είχε δημιουργηθεί ως αποικία των Ελλήνων το 630 π.Χ. και αποτελούσε κέντρο του ελληνικού πολιτισμού στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής.
· “Δεν ήταν η κροκόπεπλος εκεί, ούτε και το φεγγάρι.” Κροκόπεπλο αποκαλούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την Ηώ, τη θεότητα της αυγής, του ξημερώματος δηλαδή. (Επειδή ο ουρανός όταν ανατέλλει ο ήλιος παίρνει ένα απαλό κόκκινο χρώμα που θυμίζει τον κρόκο του αυγού.) Ο Ιωάννου έβλεπε τον ουρανό να κοκκινίζει αλλά σκεφτόταν ότι το χρώμα αυτό δεν οφειλόταν στην ανατολή του ηλίου ούτε όμως και στην παρουσία του φεγγαριού.
· Στο διήγημα Η Γοργόνα του Αντρέα Καρκαβίτσα οι ναύτες έβλεπαν στη θάλασσα την αδερφή του Μεγάλου Αλέξανδρου, τη γοργόνα, η οποία τους ρωτούσε αν ζει ο αδερφός της. Αν της απαντούσαν ότι ζει τους άφηνε να περάσουν, ενώ αν της έλεγαν ότι δε ζει, μεταμορφωνόταν σε τέρας και προκαλούσε μεγάλη τρικυμία.
· Ο Ιωάννου ξεκινά από τη Βεγγάζη, φτάνει στην Ατζεντάμπια και στη συνέχεια στη Μάρσα Μπρέγκα, από εκεί συνεχίζει για το Τζέλτεν αλλά επειδή ετοιμαζόταν να ξεσπάσει δυνατή βροχή αποφασίζει να σταματήσει σε κάποιες αμερικανικές εγκαταστάσεις που είδε στο δρόμο για να περάσει τη νύχτα εκεί. Στο πρώτο τροχόσπιτο που μπαίνει βρίσκει μερικούς Αμερικανούς οι οποίοι ούτε καν του έδιναν σημασία. Ο Ιωάννου απορεί για τη στάση τους αλλά σταδιακά βλέπει διάφορα πράγματα στο τροχόσπιτο και αρχίζει να φοβάται ότι θα τον σκοτώσουν. Πιθανότατα οι Αμερικανοί έκαναν χρήση ναρκωτικών κι αυτό είναι που προκαλεί το φόβο στο συγγραφέα.
· «... οι μάγκες κάνουν όλοι τουμπεκί». Τουμπεκί είναι ο καπνός αλλά η φράση κάνω τουμπεκί σημαίνει σιωπώ.
· Στους Τουαρέγκ σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ισλαμιστές οι άντρες καλύπτουν το πρόσωπό τους αφήνοντας μόνο τα μάτια τους ακάλυπτα, ενώ οι γυναίκες δεν έχουν καμία υποχρέωση να καλύπτουν το πρόσωπό τους.
· Σκιαθίτης αποκαλείται, λόγω της καταγωγής του από τη Σκιάθο, ο γνωστός διηγηματογράφος Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851 – 1911).
· Ο Ιωάννου διαβάζοντας το απόσπασμα από το διήγημα του Παπαδιαμάντη συνειδητοποιεί πόσο του λείπει η Ελλάδα και η ομορφιά της φύσης της. Αισθάνεται εγκλωβισμένος στις εγκαταστάσεις των Αμερικανών και ξεκινά να φύγει εκνευρισμένος. Σκέφτεται τι θα συνέβαινε στη χώρα μας αν υπήρχε πετρέλαιο κι εύχεται να μη συμβεί ποτέ κάτι τέτοιο.
· Το απόσπασμα αυτό είναι από το διήγημα του Παπαδιαμάντη «Στην Αγί’- Αναστασά». Ο Παπαδιαμάντης χρησιμοποιεί τη δημοτική στους διαλόγους των διηγημάτων του αλλά την καθαρεύουσα στις περιγραφές του.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου