Kenan Yücel «Anasıyla Babası Ayrılan Çocuk»

Gabe McShane

Kenan Yücel «Anasıyla Babası Ayrılan Çocuk»

biliyor isyanın mızrağını

iri damlalara dönüşüyor suskunluk

yüreğinde bir arının

durmadan

girip çıkan iğnesi

aynasında

çıplak gözleri

ürkmüş atların

tüm boşlukları dolduruyor

ne yana baksa gördüğü

sinsice çoğalan akrepler

Το παιδί που χωρίστηκε από τη μητέρα και τον πατέρα του

γνωρίζει τη λόγχη του ξεσηκωμού

σε πελώριες σταγόνες μετατρέπεται

η σιγή

στην καρδιά του το κεντρί μιας μέλισσας

που μπαινοβγαίνει χωρίς σταματημό

στον καθρέφτη του γυμνά μάτια

φοβισμένων αλόγων

γεμίζουν όλα τα κενά

όπου κι αν κοιτάξει γύρω του σκορπιοί

που πολλαπλασιάζονται με δόλο

[Μετάφραση: Αντωνία Χαριμαδοπούλου]

Το ποίημα του Τούρκου ποιητή Kenan Yücel προσεγγίζει ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα, αντικρίζοντας μέσα από τα μάτια ενός παιδιού τον αντίκτυπο που έχει στην ψυχή του ο εξαναγκαστικός και βίαιος αποχωρισμός απ’ τους γονείς του.

Μέσα σε συνθήκες ξεσηκωμού, που μας παραπέμπουν σε περιοχές όπου οι λαοί συγκρούονται για εθνικούς ή οικονομικούς λόγους, τα αθώα θύματα που πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα είναι τα παιδιά. Μη κατανοώντας το πώς και το γιατί, βρίσκονται αίφνης είτε να απομακρύνονται απ’ τον τόπο τους είτε να χάνουν τους γονείς τους, απομένοντας απροστάτευτα, φοβισμένα και δίχως απαντήσεις σε όσα συγκλονίζουν την ψυχή τους.

Με τρόπο λιτό ο ποιητής δημιουργεί ένα εξαιρετικά φορτισμένο αντιπολεμικό ποίημα, στρέφοντας την εστίασή του σ’ εκείνα τα πλάσματα που υποφέρουν περισσότερο, χωρίς το δίχως άλλο να έχουν ευθύνη ή επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω τους.

«σε πελώριες σταγόνες μετατρέπεται

η σιγή»

Η σιωπή που τα περιβάλλει ή σιωπή της αθέλητης και επώδυνης απουσίας τρέπεται γοργά σε πελώριες σταγόνες δακρύων∙ τη μόνη αντίδραση που μπορούν να έχουν τα μικρά παιδιά απέναντι σε ό,τι διέλυσε τη θαλπωρή και ασφάλεια της οικογένειάς τους. Όσοι, όποιοι και όσο σημαντικοί κι αν είναι οι λόγοι που ωθούν τους ενήλικες σε πράξεις πολέμου, δεν είναι ικανοί να δικαιολογήσουν τον τραυματισμό μιας παιδικής ψυχής, και πολύ περισσότερο δεν είναι ικανοί να επουλώσουν το τραύμα της βίαιης εγκατάλειψης.

«στην καρδιά του το κεντρί μιας μέλισσας

που μπαινοβγαίνει χωρίς σταματημό»

Αν οι ενήλικες μπορούν να διακρίνουν στον αγώνα τους έναν στόχο κι ίσως μια νίκη ή μια δικαίωση, για το μικρό παιδί ό,τι υπάρχει κι ό,τι κυριαρχεί στην ψυχή του είναι ένας αδιάκοπος πόνος. Ένας πόνος τόσο δυνατός σαν το κεντρί μιας μέλισσας να σφυροκοπά ασταμάτητα και να δηλητηριάζει την παιδική καρδιά.

«στον καθρέφτη του γυμνά μάτια

φοβισμένων αλόγων

γεμίζουν όλα τα κενά»

Ο φόβος του μικρού εγκαταλελειμμένου πια παιδιού είναι ορατός όχι μόνο στο κλάμα, μα και στο βλέμμα του, όπου τα τρομαγμένα μάτια του μαρτυρούν όλο τον κυκεώνα των συναισθημάτων που θρυμματίζουν την ευαίσθητη ψυχή του.

Ο ποιητής θέλοντας να μεταδώσει παράλληλα και το εμπόλεμο κλίμα που προκάλεσε την οδύνη του παιδιού, συμφύρει δύο επάλληλες εικόνες∙ από τη μία τα φοβισμένα μάτια των αλόγων, που βρίσκονται κι αυτά στη δίνη των συγκρούσεων, κι από την άλλη τα μάτια του παιδιού που φυλακίζουν μέσα του τραγικά στιγμιότυπα του χάους που επικρατεί γύρω του. Το μικρό παιδί που αντίκρισε τη φρίκη και τον τρόμο του πολέμου, όπου κι αν κοιτά, δεν θα πάψει ποτέ να βλέπει τις εικόνες αυτές∙ δεν θα πάψει να βλέπει το φόβο και τον πόνο. Έτσι, στον καθρέφτη του, στον καθρέφτη των ματιών του, ό,τι βλέπει κανείς είναι η αντανάκλαση όσων σφράγισαν για πάντα την ψυχή του.

Τα γυμνά μάτια των φοβισμένων αλόγων -ο αντίκτυπος του πολέμου στις έτερες αθώες ψυχές- είναι εκείνα που θα γεμίζουν πλέον κάθε κενό στη σκέψη και στα συναισθήματα του μικρού παιδιού. Η απορία και τα εναγώνια ερωτήματά του για το τι συνέβη, θα έχουν ως απάντηση το φόβο που αντίκρισε στα μόνα πλάσματα που θα μπορούσαν να αισθανθούν τον πόλεμο με την ίδια άδολη άγνοια, όπως κι εκείνο.

«όπου κι αν κοιτάξει γύρω του σκορπιοί

που πολλαπλασιάζονται με δόλο»

Η απώλεια των γονιών του, που γεννά την πανίσχυρη παροντική του οδύνη, δεν είναι ωστόσο το μόνο που έχει να αντιμετωπίσει το μικρό παιδί. Καθώς, χωρίς την προστασία των δικών του, χωρίς τη δική τους άγρυπνη ματιά, τα πάντα και όλοι γύρω του συνιστούν κινδύνους, τους οποίους το παιδί ούτε είναι έτοιμο να αντιμετωπίσει, μα ούτε και έτοιμο να αναγνωρίσει.

Το παιδί που θρηνεί για τον αθέλητο και απροσδόκητο αποχωρισμό απ’ τους γονείς του, είναι τώρα έκθετο σ’ έναν πολλαπλά σκληρό απέναντί του κόσμο, όπου ακόμη κι αν μπορούσε να υπάρξει μια πηγή στήριξης, δεν θα μπορούσε παρά να γίνει αντιληπτή με εύλογη καχυποψία και φόβο. Για το παιδί που χάνει τους μόνους ανθρώπους που το αγαπούν χωρίς προϋποθέσεις, τους μόνους ανθρώπους που αποζητούν και επιδιώκουν μόνο το καλό του, όλοι οι άλλοι είναι ή φαίνονται ως πιθανοί κίνδυνοι. Η δυνατότητα του παιδιού να εμπιστευτεί και να νιώσει ασφάλεια χάνεται διαμιάς μαζί με τους γονείς του.