Ιστορία Β΄ Λυκείου: Τέταρτη Σταυροφορία (πηγή)

Ιστορία Β΄ Λυκείου: Τέταρτη Σταυροφορία (πηγή)
 
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από τα κείμενα που σας δίνονται, να απαντήσετε στα εξής:
α. Ποιος ήταν ο στόχος της Τέταρτης Σταυροφορίας, σύμφωνα με τον πάπα Ιννοκέντιο Γ, και ποιο είναι το θρησκευτικό-ιπποτικό αίσθημα με το οποίο επιχειρεί να περιβάλει την ιδέα του αυτή απευθυνόμενος στους σταυροφόρους που κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη;
(μονάδες 13)
β. Ποιον αντίκτυπο είχε η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 στους Έλληνες και ποιο εννοιολογικό περιεχόμενο προσέλαβε για αυτούς το όνομα «Λατίνος»;
(μονάδες 12)
Μονάδες 25
 
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Ο ιθύνων νους της Τέταρτης Σταυροφορίας είναι ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄. […] Η απογοήτευση μετά την άλωση είναι μεγάλη για αυτό και απευθυνόμενους στους Σταυροφόρους γράφει τα εξής: «Μη έχοντας ούτε το δικαίωμα, ούτε την επί των Ελλήνων εξουσία φαίνεται ότι παρεκκλίνατε δίχως σύνεση από τον όρκο σας, όταν αντί να βαδίζετε κατά των Σαρακηνών κατευθυνθήκατε εναντίον των Χριστιανών με σκοπό όχι την επανάκτηση της Ιερουσαλήμ, αλλά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης, προτιμώντας δηλαδή τα γήινα αντί των πνευματικών αγαθών».
 
Βασίλιεφ, Α. Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, τ.4, Αθήνα 2006, σ. 21.
 
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Ο αντίκτυπος από την απώλεια της Πόλης θα γίνει προοδευτικά αισθητός απ’ όλους ορθόδοξους Έλληνες. Ο μέσος βυζαντινός θα μάθει με φρίκη ότι η φοβερή λεηλασία οργανώθηκε από εκείνους που αυτοονομάζονταν στρατιώτες του Χριστού. Θα μάθει ότι το όνομα Λατίνος θα καταλήξει να σημαίνει τον άτιμο βεβηλωτή, από τον οποίο πρέπει να γλιτώσουν με κάθε θυσία. Η Κωνσταντινούπολη έγινε ξανά το ιερό σύμβολο του βυζαντινού κόσμου που έπρεπε να σώσουν και να απελευθερώσουν από τους ασεβείς.
 
Γλύκατζη-Αρβελέρ Ε., Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, Αθήνα 2018, σ.116-117.
 
Ενδεικτική απάντηση
 
α. Η ιδέα της Τέταρτης Σταυροφορίας ανήκε στο φιλόδοξο και δυναμικό πάπα Ιννοκέντιο Γ'. Ένα διάχυτο πνεύμα θρησκευτικότητας, ανάμεικτο με το ιπποτικό αίσθημα, πλαισίωναν έναν ασαφή και απροσδιόριστο σκοπό. Όπως επισημαίνεται στο Κείμενο Α΄, ο πάπας Ιννοκέντιος Γ΄ θεωρούσε πως και αυτή η Σταυροφορία θα είχε ως απώτερο στόχο της την επανάκτηση της Ιερουσαλήμ, με πνευματική επιβράβευση για τους σταυροφόρους, εφόσον θα επιτελούσαν μια σημαντική για τον χριστιανισμό υπηρεσία. Η ιδέα προπαγανδίστηκε στις χώρες της Δ. Ευρώπης και αρχηγός των φεουδαρχών ορίστηκε ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός. Η Βενετία αποφασίστηκε να είναι τόπος συγκέντρωσης του στρατού. Προορισμός η Αίγυπτος ή η Συρία. Σύμφωνα με τη σύμβαση που υπογράφηκε στη Βενετία τον Απρίλιο του 1201, η Γαληνοτάτη Δημοκρατία ανέλαβε, έναντι αμοιβής, να μεταφέρει με το στόλο της στην Ανατολή και να εφοδιάζει με τρόφιμα τα στρατεύματα επί ένα έτος. Σύμφωνα, βέβαια, με το Κείμενο Α΄, το γεγονός ότι η Τέταρτη Σταυροφορία παρεκτράπηκε από τον «θρησκευτικό» της στόχο και είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια στον Ιννοκέντιο Γ΄, ο οποίος κατηγόρησε τους σταυροφόρους πως δελεάστηκαν από τα υλικά -τα γήινα- κέρδη, στρεφόμενοι τελικά εναντίον Χριστιανών, αντί να αναμετρηθούν με τους Μουσουλμάνους, όπως είχαν ορκιστεί ότι θα κάνουν.
 
β. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης πραγματοποιήθηκε στις 13 Απριλίου 1204. Ο Αυτοκράτορας Αλέξιος Ε΄ είχε τραπεί προηγουμένως σε φυγή εγκαταλείποντας την Κωνσταντινούπολη στις άγριες διαθέσεις των σταυροφόρων. Κύριοι της Βασιλεύουσας οι τελευταίοι, επέβαλαν τώρα το δίκαιο του κατακτητή. Οι σφαγές και οι λεηλασίες ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Πολύτιμα έργα τέχνης διοχετεύτηκαν στη Δύση, για να κοσμήσουν τους καθεδρικούς ναούς και τους πύργους των ευγενών. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Κείμενο Β΄, οι πολίτες του Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ένιωσαν φρίκη, όταν ενημερώθηκαν για τη λεηλασία της Πόλης από τους υποτιθέμενους «στρατιώτες του Χριστού». Ως εκ τούτου, οι Λατίνοι άρχισαν να θεωρούνται «ασεβείς βεβηλωτές» από τους Βυζαντινούς και η απαλλαγή από την εξουσία τους απέκτησε τον χαρακτήρα απολύτως αναγκαίας συνθήκης για τους ορθόδοξους Έλληνες. Βασικός στόχος πλέον ήταν η απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης, η οποία απέκτησε τον ρόλο ιερού συμβόλου σε αυτό τον αγώνα κατά των αδίστακτων Λατίνων. Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους, άλλωστε, αρχίζει η μακρά περίοδος της Φραγκοκρατίας στον ελλαδικό χώρο, η οποία διαρκεί σε ορισμένες περιοχές μέχρι το 17ο αιώνα.
 
«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».