Κωνσταντίνος Καβάφης «Για νάρθουν»

Jane Whiting Chrzanoska

Κωνσταντίνος Καβάφης «Για νάρθουν»

Ένα κερί αρκεί.                Το φως του το αμυδρό
αρμόζει πιο καλά,                θάναι πιο συμπαθές
σαν έρθουν της Aγάπης,                σαν έρθουν η Σκιές.

Ένα κερί αρκεί.                Η κάμαρη απόψι
να μη έχει φως πολύ.                Μέσα στην ρέμβην όλως
και την υποβολή,                και με το λίγο φως — 
μέσα στην ρέμβην έτσι                θα οραματισθώ
για νάρθουν της Aγάπης,                για νάρθουν η Σκιές. 

Στην ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη η αναπόληση και ο οραματισμός κατέχουν σημαντική θέση, καθώς ο ποιητής αρέσκεται τόσο στην ανάμνηση παρελθοντικών εμπειριών όσο και στη δημιουργία εξιδανικευμένων ερωτικών μορφών και καταστάσεων με τη δύναμη και μόνο της φαντασίας του.

Στο ερωτικό αυτό ποίημα ο Καβάφης μας αποκαλύπτει μια πτυχή, όχι μόνο της προσωπικής του ζωής αλλά και της τέχνης του. Ο ποιητής με το μονήρη βίο, συνήθιζε να περνά ώρες υψηλής δημιουργικότητας, αφήνοντας τη σκέψη του να πλάθει γεγονότα και πρόσωπα, τα οποία κοσμούσε με ηδονικές αρετές κάλλους και γοητείας. Πολλά από τα ερωτικά πρόσωπα, αλλά και από τις ερωτικές εμπειρίες που βρίσκουμε στην ποίηση του Καβάφη έχουν προκύψει από ανάλογους οραματισμούς του ποιητή, ο οποίος συχνά δημιουργεί στην ποίησή του στιγμές του έρωτα, όπως ο ίδιος τον εννοούσε και τον επιθυμούσε.

Η προσωπική ζωή του ποιητή δεν μας είναι επαρκώς γνωστή, με αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετοί μελετητές που ισχυρίζονται ότι οι επιθυμίες του Καβάφη δεν έγιναν ποτέ πράξη, στοιχείο που μάλλον δεν ευσταθεί, καθώς ο ποιητής αρκετές φορές γράφει για ερωτικές μνήμες του παρελθόντος. Είναι, πάντως, πιθανότερο ο ποιητής να είχε κάποιες εφήμερες ερωτικές σχέσεις, χωρίς ωστόσο να κατορθώσει να δημιουργήσει ένα σταθερότερο δεσμό. Γεγονός που εξηγεί την -κατά καιρούς- ανάγκη του να καταφεύγει στους ερωτικούς οραματισμούς και στη δημιουργία φαντασιακών καταστάσεων.

Υπό το λιγοστό φως ενός κεριού ο ποιητής θα μπορέσει καλύτερα να οραματισθεί, ώστε να έρθουν της αγάπης οι σκιές. Η υποβλητική ατμόσφαιρα που δημιουργείται με το χαμηλό φως, μας παραπέμπει σε μια κατάσταση σωματικής αδράνειας και χαλάρωσης, παράλληλα όμως και πνευματικής εγρήγορσης, καθώς το όχημα για τη δημιουργία και την έλευση των ερωτικών οραμάτων είναι η σκέψη του ποιητή.

Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι ο ποιητής αναφέρεται σε σκιές της αγάπης, χρησιμοποιώντας πληθυντικό αριθμό, γεγονός που υποδηλώνει ότι δεν έχει στη σκέψη του ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, αλλά διάφορα άτομα που ανά διαστήματα τον συγκίνησαν και του προκάλεσαν συναισθήματα ή επιθυμίες.

Ο ποιητής, μάλιστα, γράφει τις λέξεις «Αγάπη» και «Σκιές» με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα, για να τονίσει την ιδιαίτερη σημασία τους. Ο ποιητής μιλά για την αγάπη και όχι για τον έρωτα ή την ερωτική επιθυμία, δείχνοντας έτσι πως ο οραματισμός του δεν έχει -σ’ αυτό το ποίημα- ηδονική χροιά, αλλά αναφέρεται σε πρόσωπα που αγάπησε. Αντιστοίχως, τονίζει τη λέξη «σκιές», καθώς η διαδικασία αυτή της μνημονικής ανάκλησης και του οραματισμού, δεν μπορεί να του προσφέρει τίποτε περισσότερο από την αχνή μορφή των προσώπων που κάποτε σήμαιναν τόσο πολλά γι’ αυτόν.

Ο ποιητής γνωρίζει πως τα πρόσωπα του παρελθόντος δεν μπορούν ποτέ ξανά να επιστρέψουν και πως η προσπάθειά του να τα ανακαλέσει δεν έχει παρά να του προσφέρει σκιές και ελλιπείς μνήμες της αλλοτινής ομορφιάς και γοητείας τους.