Νέα ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «δίνω» | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου Μάντη

Νέα ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «δίνω»

Κωνσταντίνος Μάντης | Best Blogger Tips

Νέα ελληνικά: Αναλυτική κλίση ρήματος «δίνω»
 
Ενεργητική φωνή
 
Ενεστώτας
Οριστική
δίνω, δίνεις, δίνει, δίνουμε, δίνετε, δίνουν
Υποτακτική
να δίνω, να δίνεις, να δίνει, να δίνουμε, να δίνετε, να δίνουν
Προστακτική
β΄ ενικό: δίνε – β΄ πληθυντικό: δίνετε
Μετοχή
δίνοντας
 
Παρατατικός
Οριστική
έδινα, έδινες, έδινε, δίναμε, δίνατε, έδιναν
 
Αόριστος
Οριστική
έδωσα, έδωσες, έδωσε, δώσαμε, δώσατε, έδωσαν (ή δώσανε)
Υποτακτική
να δώσω, να δώσεις, να δώσει, να δώσουμε, να δώσετε, να δώσουν
Προστακτική
β΄ ενικό: δώσε – β΄ πληθυντικό: δώστε  
 
Εξακολουθητικός Μέλλοντας
Οριστική
θα δίνω, θα δίνεις, θα δίνει, θα δίνουμε, θα δίνετε, θα δίνουν
 
Συνοπτικός Μέλλοντας
Οριστική
θα δώσω, θα δώσεις, θα δώσει, θα δώσουμε, θα δώσετε, θα δώσουν
 
Συντελεσμένος Μέλλοντας
Οριστική
θα έχω δώσει, θα έχεις δώσει, θα έχει δώσει, θα έχουμε δώσει, θα έχετε δώσει, θα έχουν δώσει
 
Παρακείμενος
Οριστική
έχω δώσει, έχεις δώσει, έχει δώσει, έχουμε δώσει, έχετε δώσει, έχουν δώσει
Υποτακτική
να έχω δώσει, να έχεις δώσει, να έχει δώσει, να έχουμε δώσει, να έχετε δώσει, να έχουν δώσει
 
Υπερσυντέλικος
Οριστική
είχα δώσει, είχες δώσει, είχε δώσει, είχαμε δώσει, είχατε δώσει, είχαν(ε) δώσει
 
Παθητική φωνή
 
Ενεστώτας
Οριστική
δίνομαι, δίνεσαι, δίνεται, δινόμαστε, δίνεστε, δίνονται 
Υποτακτική
να δίνομαι, να δίνεσαι, να δίνεται, να δινόμαστε, να δίνεστε, να δίνονται 
Προστακτική
β΄ πληθυντικό: δίνεστε
Μετοχή
---
 
Παρατατικός
Οριστική
δινόμουν, δινόσουν, δινόταν, δινόμαστε, δινόσαστε, δίνονταν
(& δινόμουνα, δινόσουνα, δινότανε, δινόμασταν, δινόσασταν, δινόντουσαν
 
Αόριστος
Οριστική
δόθηκα, δόθηκες, δόθηκε, δοθήκαμε, δοθήκατε, δόθηκαν (ή δοθήκανε)
Υποτακτική
να δοθώ, να δοθείς, να δοθεί, να δοθούμε, να δοθείτε, να δοθούν
Προστακτική
β΄ πληθυντικό: δοθείτε 
 
Εξακολουθητικός Μέλλοντας
Οριστική
θα δίνομαι, θα δίνεσαι, θα δίνεται, θα δινόμαστε, θα δίνεστε, θα δίνονται
 
Συνοπτικός Μέλλοντας
Οριστική
θα δοθώ, θα δοθείς, θα δοθεί, θα δοθούμε, θα δοθείτε, θα δοθούν
 
Συντελεσμένος Μέλλοντας
Οριστική
θα έχω δοθεί, θα έχεις δοθεί, θα έχει δοθεί, θα έχουμε δοθεί, θα έχετε δοθεί, θα έχουν δοθεί 
 
Παρακείμενος
Οριστική
έχω δοθεί, έχεις δοθεί, έχει δοθεί, έχουμε δοθεί, έχετε δοθεί, έχουν δοθεί
Υποτακτική
να έχω δοθεί, να έχεις δοθεί, να έχει δοθεί, να έχουμε δοθεί, να έχετε δοθεί, να έχουν δοθεί
Μετοχή
δοσμένος, δοσμένη, δοσμένο
 
Υπερσυντέλικος
Οριστική
είχα δοθεί, είχες δοθεί, είχε δοθεί, είχαμε δοθεί, είχατε δοθεί, είχαν(ε) δοθεί 
 
Σημειώσεις:
 
1. Συχνά παρατηρούνται ορθογραφικά λάθη σε διάφορους χρόνους του ρήματος δίνω ως προς την εναλλαγή των –ω και –ο. Οι διαφορές στην ορθογραφία οφείλονται στην κατανομή των θεμάτων δω- και δο- του ρήματος δίδωμι στην Αρχαία Ελληνική. Με βάση την κατανομή αυτήν, οι τύποι του ρήματος ορθογραφούνται ως εξής:
Γράφονται με –ω (δω-) στους συνοπτικούς χρόνους (αοριστικούς) τύπους της ενεργητικής φωνής και στους αντίστοιχους συντελικούς χρόνους: δώσω (παρα-δώσω, μετα-δώσω, δια-δώσω…) –έδωσα (παρ-έδωσα, διέ-δωσα, μετ-έδωσα) – έχω / είχα / θα έχω δώσει (παραδώσει, διαδώσει, μεταδώσει…).
Γράφονται με –ο (δο) στους συνοπτικούς (αοριστικούς) τύπους της μεσοπαθητικής φωνής και στους αντίστοιχους συντελικούς χρόνους: δοθώ (παρα-δοθώ, δια-δοθώ, μετα-δοθώ…) – δόθηκα (παρά-δόθηκα, δια-δόθηκα, μετα-δόθηκα…) – έχω / είχα / θα έχω δοθεί (παρα-δοθεί, δια-δοθεί, μετα-δοθεί…).
Ομοίως με ο- ορθογραφούνται οι λόγιες μετοχές σε –μένος, είτε χρησιμοποιούνται με αναδιπλασιασμό είτε χωρίς (π.χ. προδομένος, παραδεδομένος, διαδεδομένος…).
Μερικοί ομιλητές παρασύρονται από τους συνοπτικούς χρόνους δώσω, έδωσα και γράφουν εσφαλμένα με -ω- τα αντίστοιχα ουσιαστικά. Ωστόσο, τα ουσιαστικά αυτά έχουν σχηματιστεί με βάση το θέμα δο- και, επομένως, γράφονται ήδη από την αρχαιότητα με –ο: δόση, μετάδοση, απόδοση…  
 
2. Σύνταξη του δίνω. Το ρήμα δίνω συντάσσεται με γενική στα νότια ελλαδικά ιδιώματα (σύνταξη που έχει γενικευθεί στην κοινή Νέα Ελληνική, π.χ. Μου δίνει χρήματα, αλλά με αιτιατική στα βόρεια ιδιώματα (Με δίνει χρήματα). Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μιλούμε για σωστό / λάθος ούτε για καλύτερο / χειρότερο, διότι και οι δύο συντακτικές δομές (με αιτιατική και με γενική) είναι σωστές με διαφορετική κατανομή χρήσεως στη μία και ενιαία ελληνική γλώσσα (την αιτιατική στα βόρεια και τη γενική στα νότια ιδιώματα).
 
3. Προσοχή.
Ενεργητική φωνή: έδωσα – δώσω – έχω δώσει
Μεσοπαθητική φωνή: δόθηκα – δοθώ – έχω δοθεί.
 
Πηγή σημειώσεων: Γ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό των δυσκολιών και των λαθών στη χρήση της ελληνικής, Κέντρο Λεξικολογίας.
 
 
 
 

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...