Ξενοφώντος, Ελληνικά: Λεξιλογικές ασκήσεις (Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. §50-56)

Ξενοφώντος, Ελληνικά: Λεξιλογικές ασκήσεις (Βιβλίο 2. Κεφάλαιο 3. §50-56)
 
1. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                                 Β
1. καθορᾶν                                                                 α. ερώτημα
2. πλῆρες                                                                    β. απόρρητο
3. ἐπήρετο                                                                  γ. ποίηση
4. ῥῆμα                                                                       δ. έλλειψη
5. ἀπολιπεῖν                                                               ε. εκπληρώνω
                                                                                     ζ. έρωτας
                                                                                     η. ορατός
 
[καθορᾶν = ορατός. πλῆρες = εκπληρώνω. ἐπήρετο = ερώτημα. ῥῆμα = απόρρητο.  ἀπολιπεῖν = έλλειψη.]
 
2. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: προσκλητήριο, εξοχή, παραγωγός, πόσιμο,  εμπαιγμός.
 
προσκλητήριο = ἐπεκαλεῖτο
εξοχή = εἶχεν/ἔχοντες
παραγωγός = ἀπήγαγον
πόσιμο = ἔπιε  
εμπαιγμός = παιγνιῶδες
 
3. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: απεικόνιση, κάτοψη, αναπλήρωση, φθόγγος, κρίμα.
 
απεικόνιση = εἰκός
κάτοψη = καθορᾶν-ὁρῶσα
αναπλήρωση = πλῆρες
φθόγγος = ἀποφθέγματα
κρίμα = κρίνω
 
4. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθεετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. ἐπεκαλεῖτο: Οι γονείς πρωτοτύπησαν, έστειλαν το …………… της βάφτισης με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
β. δηλοῦντα: Το δεκαπενταμελές του σχολείου διοργάνωσε αποχαιρετιστήρια ……………….. για την αποφοίτηση των μαθητών/-τριών της Τρίτης Λυκείου.
γ. ἔπασχε: Μακάρι το τελευταίο του ……………… να του γίνει μάθημα!
δ. λειπόμενον: Μία σημαντική μηχανική βλάβη στο αυτοκίνητο τον οδήγησε στην ……………….. της προσπάθειάς του.
ε. παιγνιῶδες: Είναι απαράδεκτο να …………………… κάποιον για το σωματικό του ελάττωμα.
 
[α. πρσκλητήριο. β. εκδήλωση. γ. πάθημα. δ. εγκατάλειψη. ε. περιπαίζεις – εμπαίζεις.]
 
5. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. ἔγραψαν                                                     α. διακριτικός
2. κρίσιν                                                         β. προκήρυξη
3. γιγνώσκοντες                                            γ. σύγγραμμα
4. κῆρυξ                                                         δ. κρίνος
5. ἀπαγαγόντες                                             ε. απογοήτευση 
                                                                         ζ. στρατηγός
                                                                         η. διάγνωση
 
[ἔγραψαν = σύγγραμα. κρίσιν = διακριτικός. γιγνώσκοντες = διάγνωση. κῆρυξ = προκήρυξη. ἀπαγαγόντες = στρατηγός.]
 
6. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: υπηρεσία, γνωστικός, ποτό, φθόγγος, συμπαίκτης.
 
υπηρεσία = ὑπηρέται
γνωστικός = ἀγνοοῦντες
ποτό = ἔπιε
φθόγγος = ἀποφθέγματα
συμπαίκτης = παιγνιῶδες
 
7. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. εἷλκε                                                           α. ερωτηματικό
2. πλῆρες                                                        β. απόρρητο
3. ῥῆμα                                                           γ. ελκυστικός
4. ἀγνοῶ                                                         δ. παίκτης
5. παιγνιῶδες                                                ε. εκπληρώνω
                                                                        ζ. γνώρισμα
                                                                        η. έπαινος
 
[εἷλκε = ελκυστικός. πλῆρες = εκπληρώνω. ῥῆμα = απόρρητο. ἀγνοῶ = γνώρισμα.  παιγνιῶδες = παίκτης.]
 
8. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από
τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: επάρκεια, βάση, σεμνός, θαυμαστικό, συνώνυμο.
 
επάρκεια = ἀρκέσει
βάση = βωμός
σεμνός = ἀσεβέστατοι
θαυμαστικό = θαυμάζω
συνώνυμο = ὄνομα
 
9. Να επιλέξετε από τη στήλη Β για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ορθή σημασία της σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα:
 Α                                                                                Β
1. βούλομαι                                                               α. θέλω
                                                                                    β. αποφασίζω
2. θαυμάζω                                                                α. εκστασιάζομαι
                                                                                β. απορώ
3. ὑμῖν αὐτοῖς                                                            α. ο εαυτός σας
                                                                                    β. εσείς και οι άλλοι
4. ὑπηρέταις                                                             α. δούλοι
                                                                                β. βοηθοί
5. ἡγουμένου                                                             α. άρχοντας
                                                                                β. επικεφαλής
 
10. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) του ρηματικού τύπου της αρχαίας ελληνικής ἡγουμένου, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. Οι …………………………… του σχολείου τον επαινούν για το ήθος και την επίδοσή του.
β. Ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ………………………….. στην παγκόσμια ιστορία.
γ. Η θεία μου ……………………….. τις πιο ωραίες ιστορίες που έχω ακούσει ποτέ.
δ. …………………………… ήθελες να βγεις έξω, τώρα δεν θέλεις! Αποφάσισε επιτέλους!
ε.  Να μας ..................................... τι εννοείς! Δεν το κατάλαβα!

[α. καθηγητές. β. στρατηγούς. γ. αφηγείται. δ. Προηγουμένως. ε. εξηγήσεις.]
 
11. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                         Β
1. Ἀκούσας                                        α. σύγγραμμα
2. ἐννομώτατα                                  β. πραγματικός
3. ἔγραψαν                                       γ. διανομή
4. ὄνομα                                             δ. μόνος
5. πράττετε                                        ε. υπάκουος  
                                                             ζ. πανάκεια
                                                             η. συνώνυμο
 
[Ἀκούσας = υπάκουος. ἐννομώτατα = διανομή. ἔγραψαν = σύγγραμμα. ὄνομα = συνώνυμο. πράττετε = πραγματικός.] 
 
12. Να αντιστοιχίσετε καθεμία νεοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Α περισσεύουν.
Α                                                         Β
1. ψηφιδωτό                                     α. ἐπιτρέψοι
2. επιτηρητής                                    β. διαψηφίζεσθαι
3. παράνομος                                    γ. βιωτὸν
4. προτροπή                                     δ. νομίζω
5. βωμός                                            ε. ἀποθνῄσκειν
6. βιωματικός           
7. αθάνατος  
 
[προτροπή = ἐπιτρέψοι. ψηφιδωτό = διαψηφίζεσθαι. βιωματικός = βιωτόν. παράνομος = νομίζω. αθάνατος = ἀποθνῄσκειν.]
 
13. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) του ρήματος ἀναφεύξοιτο, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. Μετά την ήττα του το στράτευμα τράπηκε σε άτακτη …………… .
β. Προς ……………… κάθε παρεξήγησης, όλα έγιναν με καλή πρόθεση.
γ. Η …………………… στο αλκοόλ δεν αποτελεί λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει.
δ. Δεν πλήρωνε τους φόρους του, γι’ αυτό θα κατηγορηθεί για …………………………
ε. Η περιοχή αποτελεί ………………….. άγριων ζώων και απαγορεύεται το κυνήγι.

[α. φυγή. β. αποφυγή. γ. καταφυγή. δ. φοροδιαφυγή. ε. καταφύγιο.]
 
14. Να γράψετε μία σύνθετη λέξη της Νέας Ελληνικής, με πρώτο ή δεύτερο  συνθετικό καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἄνδρες, ἔγραψαν, θεούς, γιγνώσκοντες, πράττετε.
 
ἄνδρες = άνανδρος, λειψανδρία, επανδρώνω 
ἔγραψαν = σύγγραμμα, καταγραφή, απογραφή, γραφολόγος
θεούς = πάνθεο, άθεος, πολυθεϊστής, αθεόφοβος
γιγνώσκοντες = αγνοώ, παραγνωρίζω, αναγνωρίζω, ανάγνωση
πράττετε = αδιαπραγμάτευτος, απραγματοποίητος, πολυπράγμων
 
15. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. ἐπεκαλεῖτο                                                 α. ερωτηματικό
2. πλῆρες                                                        β. απόρρητο
3. ῥῆμα                                                           γ. φρενοκομείο
4. ἐπήρετο                                                      δ. κλίμα
5. φρόνιμον                                                   ε. εκπληρώνω
                                                                        ζ. εκκλησία
                                                                        η. πλοίο
 
[ἐπεκαλεῖτο = εκκλησία. πλῆρες = εκπληρώνω. ῥῆμα = απόρρητο. ἐπήρετο = ερωτηματικό. φρόνιμον = φρενοκομείο.]
 
16. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. γνούς: Οι ερωτηματικές προτάσεις δηλώνουν ολική ή μερική …………………
β. ἡγησάμενος: Τα χριστουγεννιάτικα ………………………. του Παπαδιαμάντη είναι
εκπληκτικά.
γ. ὁρῶν: Δεν έβλεπαν καλά, είχαν περιορισμένη ……………………………εξαιτίας της ομίχλης.
δ. ὄντων: Έχασε πολλά χρήματα, σχεδόν όλη την ………………………….. του στο καζίνο.
ε. φανερῶς: Τα υποβρύχια κινούνται κάτω από την …........................... της θάλασσας.
 
[α. άγνοια. β. διηγήματα. γ. ορατότητα. δ. περιουσία. ε. επιφάνεια.]
 
17. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. γνοὺς                                                          α. αγνός
2. βιωτόν                                                        β. παράδοξος
3. φανερῶς                                                    γ. αμφίβιο
4. συνδοκοῦν                                                 δ. άγνοια
5. ἔφη                                                             ε. δράση
                                                                        ζ. διάφανος
                                                                        η. διαφήμιση
 
[γνοὺς = άγνοια. βιωτόν = αμφίβιο. φανερῶς = διάφανος. συνδοκοῦν = παράδοξος. ἔφη = διαφήμιση.]
 
18. Να αντιστοιχίσετε καθεμία νεοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Β. Δυο λέξεις στη στήλη Α περισσεύουν.
Α                                                                                 Β
1. πρόχειρος                                                              α. διαψηφίζεσθαι
2. καταλύματα                                                          β. ἀναφεύξοιτο
3. παράλειψη                                                            γ. ἐξαλείφω
4. λύματα                                                                   δ. ἐγχειρίδια
5. ψηφίο                                                                    ε. λυμαινόμενον
6. αλοιφή
7. φυγή

[διαψηφίζεσθαι = ψηφίο. ἀναφεύξοιτο = φυγή. ἐξαλείφω = αλοίφη. ἐγχειρίδια = πρόχειρος. λυμαινόμενον = λύματα.]
 
19. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Α                                                                     Β
1. φίλους                                                        α. φιλότιμος
                                                                         β. φύλο
2. βιωτόν                                                        α. περιβόητος
                                                                     β. επιβίωση
3. ἐπιτρέψειν                                                 α. τροφή
                                                                     β. τρόπος
4. ἑστίαν                                                         α. ηφαίστειο
                                                                     β. συνεστίαση
5. ἐξαλείφειν                                                 α. επάλειψη
                                                                        β. παράλειψη
 
20. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. ἑστίαν: Όταν δεν μαγειρεύει στο σπίτι της, τρώει σε ………………….. .
β. ἐξαλείφειν: Ο γιατρός του έδωσε μια ………………….. για τη φαγούρα.
γ. κρίσιν: Μην είσαι ………………….. ! Γίνονται τέτοιες ερωτήσεις;
δ. ἀρκέσει: Κατά τη ………………….. του ταξιδιού είχα πολύ άγχος.
ε. δεῖ: Αρκετοί ανησυχούν για τη γλωσσική ………………….. της εποχής μας.
 
[α. εστιατόριο. β. αλοιφή. γ. αδιάκριτος. δ. διάρκεια. ε. ένδεια.]
 
21. Να γράψετε μία σύνθετη ομόρριζη λέξη της Νέας Ελληνικής, για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἀναφεύξοιτο, φανερῶς, ἄνδρα, νόμοις, ψήφου.
 
ἀναφεύξοιτο = καταφυγή, διαφυγή, αναπόφευκτος
φανερῶς = αφανής, επιφανής, επιφάνεια, διαφάνεια
ἄνδρα = άνανδρος, επανδρώνω, ανδροπρεπής
νόμοις = νομοθέτης, παράνομος, έννομος  
ψήφου = ψηφοδέλτιο, ψηφοφόρος, καταψηφίζω
 
22. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: ελκυστικός, παράκληση, διαδήλωση, ποτό, διάκριση.
 
ελκυστικός: εἷλκε
παράκληση: ἐπεκαλεῖτο
διαδήλωση: δηλοῦντα
ποτό: ἔπιε
διάκριση: κρίνω
 
23. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: κοινοβούλιο, αρχηγικός, θνητός, ξακουστός, εστιατόριο.
 
κοινοβούλιο: βουλή
αρχηγικός: ἡγουμένου / ἀπαγαγόντες
θνητός: ἀποθνῄσκειν
ξακουστός: Ἀκούσας
εστιατόριο: ἑστίαν
 
24. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: άγνωστος, τρόπαιο, δέηση, πασάλειμμα, δόξα.
 
άγνωστος: ἀγνοῶ
τρόπαιο: ἐπιτρέψοι
δέηση: δεῖ
πασάλειμμα: ἐξαλείφω
δόξα: συνδοκοῦν
 
25. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις της Νέας Ελληνικής: ρήτορας, ουσία, ιδέα, θνητός, δόκιμος.
ρήτορας: ῥῆμα / εἶπεν
ουσία: εἶναι
ιδέα: ὁρῶν
θνητός: ἀποθνῄσκειν
δόκιμος: συνδοκοῦν
 
26. Να επιλέξετε από τη στήλη Β για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ορθή σημασία της σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα:
Α                                                                     Β
1. ἑστίαν                                                         α. βωμός
                                                                         β. κατοικία
2. κρίσιν                                                         α. διαμάχη
                                                                     β. απόφαση
3. ἀρκέσει                                                      α. επαρκώ
                                                                        β. αρέσω
4. θαυμάζω                                                    α. κοιτάζω κάτι με σεβασμό
                                                                     β. απορώ
5. ἡγουμένου                                                 α. νομίζω
                                                                     β. είμαι ο αρχηγός κάποιου
 
27. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε μία περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η συγκεκριμένη λέξη να χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: ἐγχειρίδια, ἀγορᾶς, ῥῆμα, καλῷ, φρόνιμον.
Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο).
 
Τα σχολικά εγχειρίδια διανέμονται δωρεάν στους μαθητές.
Η αγορά νέων προϊόντων τεχνολογίας απαιτεί μεγάλα χρηματικά ποσά.
Η μετοχή και το απαρέμφατο είναι ονοματικοί τύποι του ρήματος.
H άνοιξη είναι καλή (κατάλληλη) εποχή για εκδρομές.
Να είσαι φρόνιμο παιδί και να συμπεριφέρεσαι με ευπρέπεια
 
28. Να γράψετε ένα σύνθετο ομόρριζο ουσιαστικό της Νέας Ελληνικής, για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἐπαύσατο, βουλή, δήλη, βιωτόν, ψήφου.
 
ἐπαύσατο: . ανάπαυση, κατάπαυση, ανάπαυλα
βουλή: κοινοβούλιο, συμβουλή, συμβούλιο
δήλη: υποδήλωση, διαδήλωση, δηλοποίηση
βιωτόν: επιβίωση, συμβίωση, διαβίωση
ψήφου: καταψήφιση, συμψηφισμός, ψηφοθηρία
 
29. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. ἐπιτρέψοι: Η αίτησή του απορρίφθηκε από την ……………… ως εκπρόθεσμη.
β. βιωτόν: Η έντονη καταπίεση που δεχόταν του έκανε τη ζωή ……………………….
γ. διαλεχθείς: Η Ποντιακή ……………………. ομιλείται ακόμη και σήμερα.
δ. φασιν: Ο κατηγορούμενος έπεσε σε πολλές …………………… κατά τη διάρκεια της ανάκρισης.
ε. συνδοκοῦν: Πολλοί μύθοι και πολλές λαϊκές ……………………… επιβιώνουν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
 
[α. επιτροπή. β. αβίωτη. γ. διάλεκτος. δ. αντιφάσεις. ε. δοξασίες.]
 
30. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) του ρηματικού τύπου της αρχαίας ελληνικής γιγνώσκοντες, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
 
α. Σου ζητώ …………………………… για όσα είπα εναντίον σου, το έχω μετανιώσει.
β. Η έγκαιρη ………………………….. της ασθένειάς του συνέβαλε στην άμεση θεραπεία του.
γ. Είμαι σε ……………………….., δεν ξέρω πραγματικά τι να κάνω.
δ. Με ευεργέτησε ποικιλοτρόπως και του χρωστώ βαθύτατη ……………………………
ε. Αφού πρώτα κάνετε προσεκτική ……………………….. του κειμένου, στη συνέχεια να απαντήσετε τις ερωτήσεις.
 
[α. συγγνώμη. β. διάγνωση. γ. απόγνωση. δ. ευγνωμοσύνη. ε. ανάγνωση.]
 
31. Να επιλέξετε από τη στήλη Β για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ορθή σημασία της σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα:
Α                                                         Β
1. ἀγορᾶς                    α. απόκτηση διάφορων ειδών με χρηματική καταβολή
                                                         β. το κέντρο των αγοραπωλησιών
2. ῥῆμα                                               α. λόγος
                                                            β. κλιτό μέρος του λόγου
3. καλῷ                                               α. καλόψυχος
                                                         β. ωραίος
4. κρίνω                                             α. θεωρώ
                                                             β. ασκώ κριτική
5. ἐγχειρίδια                                      α. μικρά μαχαίρια
                                                            β. βιβλία διδακτικού περιεχομένου
 
32. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: ἐπαύσατο, διαψηφίζεσθαι, ἐξαπατωμένους, θανατοῦν, συνδοκοῦν.
 
ἐπαύσατο: κατάπαυση, ανάπαυση, παυσίπονο
διαψηφίζεσθαι: ψήφισμα, ψηφοδέλτιο, ψηφοφορία
ἐξαπατωμένους: απάτη, απατεώνας, εξαπάτηση
θανατοῦν: θάνατος, θανατοποινίτης, θνητός, θανατηφόρος, επιθανάτιος
συνδοκοῦν: δόγμα, δογματισμός, προσδοκία, δοξασία

33. Να αντιστοιχίσετε καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Β περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. εἶπεν                                                           α. αναιδής
2. ἐξαλείφειν                                                 β. προκατειλημμένος
3. ἀδικώτατοι                                                γ. απόρρητος
4. κατακεκριμένον                                       δ. αλοιφή
5. λαβόντες                                                    ε. διαιρετέος
                                                                         ζ. επίκριση
                                                                         η. δίκαιος
 
[εἶπεν = απόρρητος. ἐξαλείφειν = αλοιφή. ἀδικώτατοι = δίκαιος. κατακεκριμένον = επίκριση. λαβόντες = προκατειλημμένος.]
 
34. Να γράψετε μία σύνθετη ομόρριζη λέξη της Νέας Ελληνικής, για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ὁρῶν, ποιήσω, θανατοῦν, ἀκούσας, ἔγραψαν.
 
ὁρῶν: διορατικός, αόρατος, τηλεόραση
ποιήσω: περιποίηση, αποποιούμαι, παραποιώ
θανατοῦν: απαθανατίζω, αθάνατος, θανατηφόρος
ἀκούσας: παρακούω, ανήκουστο, βαρήκοος
ἔγραψαν: συγγραφή, διάγραμμα, παραγράφω
 
35. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Α                                                                     Β
1. ἑστίαν                                                         α. έστω
                                                                     β. εστιατόριο
2. ἱκετεύω                                                      α. ίκαρος
                                                                     β. άφιξη
3. ἐξαλείφειν                                                 α. εξάλειψη
                                                                        β. εξαίρεση
4. βούλομαι                                                   α. βουλιμία
                                                                     β. άβουλος
5. ἐκέλευσε                                                    α. κελευστής
                                                                         β. κλητήρας
 
36. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου, να γράψετε ένα ομόρριζο επίθετο της Νέας Ελληνικής, απλό ή σύνθετο: ἐπιδεῖξαι, βοηθήσετε, γιγνώσκοντες, ἡγουμένου, κατακεκριμένον.
 
ἐπιδεῖξαι: επιδεικτικός, παραδειγματικός, αναπόδεικτος
βοηθήσετε: αβοήθητος, βοηθητικός
γιγνώσκοντες: γνωστικός, αδιάγνωστος, άγνωστος
ἡγουμένου: ηγετικός, ηγεμονικός, διηγηματικός
κατακεκριμένον: άκριτος, αξιοκατάκριτος, κριτικός
 
37. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω περιόδους λόγου της Νέας Ελληνικής με το κατάλληλο ομόρριζο (απλό ή σύνθετο) της λέξης του κειμένου που σας δίνεται, ώστε να ολοκληρωθεί ορθά το νόημά τους:
α. εἷλκον: Η παλίρροια προκαλείται από ……………………… της σελήνης στα θαλάσσια ύδατα.
β. εἰκός: Δεν γίνεται να βασιζόμαστε σε ……………………… Πρέπει να είμαστε σίγουροι.
γ. καθορᾶν: Μια από τις πέντε ανθρώπινες αισθήσεις είναι η ………………………
δ. πλῆρες: Θα σε ……………………… στο τέλος του μήνα.
ε. ἔπασχε: Η άσκηση ζητά μετατροπή από την ενεργητική στην ………………... σύνταξη.
 
[α. έλξη. β. εικασίες. γ. όραση. δ. πληρώσω. ε. παθητική.]
 
38. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Α                                                                     Β
1. βουλή                                                         α. βούληση
                                                                        β. βούλα
2. φασιν                                                         α. προφήτης
                                                                         β. αποφυγή
3. ἐξαλείφω                                                   α. αλοιφή
                                                                         β. έλλειψη
4. συνδοκοῦν                                                 α. σύνδεση
                                                                     β. ένδοξος
5. κρίσιν                                                         α. κρατήρας
                                                                     β. έγκριτος
 
39. Να αντιστοιχίσετε καθεμία νεοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Β. Δύο λέξεις στη στήλη Α περισσεύουν.
Α                                                                     Β
1. άμαξα                                                         α. εἶπεν
2. παραλαβή                                                  β. κατακεκριμένον
3. έλλειψη                                                      γ. εὐεξαλειπτότερον
4. παραβολή                                                  δ. λαβόντες
5. κριτήριο                                                     ε. ἀπαγαγόντες
6. επικός       
7. απαλοιφή 
 
[επικός = εἶπεν. κριτήριο = κατακεκριμένον. απαλοιφή = εὐεξαλειπτότερον. παραλαβή = λαβόντες. άμαξα = ἀπαγαγόντες]
 
40. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε μία περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η συγκεκριμένη λέξη να χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: ἑστίαν, κρίσιν, ἐπιδεῖξαι, καλοί, θαυμάζω. Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο).
 
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του θα διαμένει στη φοιτητική εστία.
Ο γάμος τους δεν άντεξε την πρόσφατη κρίση και κατέληξαν να χωρίσουν.
Συμμετείχε στην τελευταία επίδειξη μόδας ως μοντέλο.
Είναι πολύ καλό και εργατικό παιδί.
Θαυμάζω την υπομονή και το κουράγιο σου!
 
41. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Α                                                                     Β
1. ἐννομώτατα                                               α. νοητός
                                                                     β. νομαδικός
2. κρίσιν                                                         α. κριτήριο
                                                                         β. κρίκος
3. ἐπιδεῖξαι                                                    α. υπόδειγμα
                                                                         β. υπόδημα
4. γιγνώσκοντες                                            α. μεταγενέστερος
                                                                     β. ανάγνωση
5. πράττετε                                                    α. πρατήριο
                                                                     β. πρακτικός
 
42. Να επιλέξετε για καθεμία αρχαιοελληνική λέξη της στήλης Α την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Α                                                                     Β
1. ὑπηρέται                                                     α. ερέτης
                                                                         β. ευρέτης
                                                                          γ. ταξιθέτης
2. δρυφάκτοις                                               α. φακός
                                                                     β. φράγμα
                                                                         γ. φρακάρω
3. ἐπήρετο                                                      α. έρωτας
                                                                         β. ηρεμία
                                                                     γ. ερώτηση
4. ἀποφθέγματα                                           α. φθόγγος
                                                                         β. φθορά
                                                                         γ. φθόνος
5. ἀπολιπεῖν                                                   α. λυπηρός
                                                                         β. λιπαρός
                                                                      γ. λειψός
 
«Το/τα θέμα/τα προέρχεται και αντλήθηκε/αν από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».