Δημήτρης Δόγκας «Η Λέξη»

Julia Redford 

 
Δημήτρης Δόγκας «Η Λέξη»
 
Μη σιωπάς!
Με την ηχώ αν μιλάς σιωπάς,
τη βοή επιλέγεις την άλογη,
Και τα βουνά σιωπούν
Κι όλα τα ζώντα που δεν έχουν νου.
Μίλα μου εσύ,
σκέψου με αν θες με μια λέξη!
Μια πλατιά μαρμάρινη λέξη
Κι εγώ θα σμιλέψω έναν θρόνο
για να στήσω στον Όλυμπο, πάλλευκο.
Αγάπα με,
Αγκάλιασέ με αν θες με μια λέξη
Μια λέξη υγρή κυματίζουσα
κι εγώ θα ντύσω με πέπλο μισόρριχτο
το αναδυόμενο κάλλος της Κύπριδας.
Σχημάτισέ με
Δώσε μου νόημα και πτυχές από άνεμο
Μια λέξη αέρινη δώσε μου
κι εγώ περιστέρι θα γίνω
να φύγω σαν πνεύμα στα ουράνια.
 
Στη βάση κάθε σχέσης υπάρχει, εκ των πραγμάτων, η επικοινωνία, καθώς μόνο μέσω αυτής οι άνθρωποι είναι σε θέση να καθορίζουν κάθε φορά σε ποιο σημείο -θετικό ή όχι- βρίσκεται η μεταξύ τους σχέση. Η απουσία επικοινωνίας είναι όχι μόνο ανυπόφορη, αλλά και δεν επιτρέπει στο άτομο να ξεκαθαρίσει αν αυτό που χρειάζεται είναι να επιμείνει, να περιμένει ή να αποχωρήσει πλήρως. Κάθε πιθανή έκφανση, άλλωστε, μιας σχέσης μπορεί να διευκρινιστεί έστω και με μια μόνο λέξη, αρκεί η λέξη αυτή να είναι δηλωτική των πραγματικών προθέσεων και επιθυμιών του ατόμου.
 
«Μη σιωπάς!
Με την ηχώ αν μιλάς σιωπάς,
τη βοή επιλέγεις την άλογη,
Και τα βουνά σιωπούν
Κι όλα τα ζώντα που δεν έχουν νου.»
 
Το ποιητικό υποκείμενο ερχόμενο αντιμέτωπο με τη σιωπή της αγαπημένης γυναίκας δυσανασχετεί και -εύλογα- αντιδρά. Με τη χρήση υποτακτικής έγκλισης εκφράζει εμφατικά την πρόθεσή του να μη συμβιβαστεί με τη σιωπή της («Μη σιωπάς!»), η οποία στη δική του σκέψη συνιστά κάτι το μη αποδεκτό. Φροντίζει, έτσι, με τρόπο εν μέρει ειρωνικό να της υπενθυμίσει πως η σιωπή προσιδιάζει μόνο στους ζωντανούς οργανισμούς που δεν έχουν τη δυνατότητα σκέψης ή στα άψυχα πράγματα («τα βουνά σιωπούν». Ακόμη και η απρόθυμη επικοινωνία στο πλαίσιο της οποίας κάποιος επαναλαμβάνει τα λόγια που του απευθύνονται («Με την ηχώ αν μιλάς σιωπάς») δεν συνιστά πραγματική επικοινωνία, εφόσον το άτομο λειτουργεί απλώς ως αναμεταδότης ήχων που παύουν να είναι φορείς νοήματος και που, προφανώς, δεν φανερώνουν τη δική του βούληση.
 
«Μίλα μου εσύ,
σκέψου με αν θες με μια λέξη!»
 
Με τη χρήση προστακτικής έγκλισης το ποιητικό υποκείμενο ζητά επιτακτικά από την αγαπημένη γυναίκα να μη διακόψει την επικοινωνία μαζί του. Προχωρά, μάλιστα, σε έναν σημαντικό συμβιβασμό, αφού της παραχωρεί τη δυνατότητα να τον σκεφτεί και, κατ’ επέκταση, να εκφραστεί για αυτόν και προς αυτόν έστω με μια λέξη. Δεν της ζητά να μιλήσει πολύ, αρκεί να δηλώσει τις προθέσεις της απέναντί του με μια μόλις λέξη.
 
«Μια πλατιά μαρμάρινη λέξη
Κι εγώ θα σμιλέψω έναν θρόνο
για να στήσω στον Όλυμπο, πάλλευκο.»
 
Αν η λέξη που επιλέξει η αγαπημένη απηχεί μια διάθεση σταθερότητας στη μεταξύ τους σχέση, όπως αυτό δηλώνεται με τη χρήση μιας μεταφορικής εικόνας («Μια πλατιά μαρμάρινη λέξη»), εκείνος θα ανταποκριθεί στο κάλεσμά της και θα δημιουργήσει τα θεμέλια για μια διαρκή συνύπαρξη («θα σμιλέψω έναν θρόνο»). Το ποιητικό υποκείμενο είναι έτοιμο να στήσει τον «θρόνο» τους στον Όλυμπο, εκφράζοντας, έτσι, τη μεγάλη αξία που θα αποδώσει στη θέλησή της να παραμείνουν μαζί. Θα σμιλέψει θρόνο «πάλλευκο», για να διαφανεί με τον τρόπο αυτό η αγνότητα των προθέσεών του, μιας και δεν έχει καμία πρόθεση να φύγει μακριά της ή να προδώσει την εμπιστοσύνη της.
 
«Αγάπα με,
Αγκάλιασέ με αν θες με μια λέξη
Μια λέξη υγρή κυματίζουσα
κι εγώ θα ντύσω με πέπλο μισόρριχτο
το αναδυόμενο κάλλος της Κύπριδας.»
 
Αν, από την άλλη, η λέξη με την οποία θα επιλέξει εκείνη να ανταποκριθεί στο αίτημά του να διευκρινίσει τις διαθέσεις της χαρακτηρίζεται από ρευστότητα, υποδηλώνοντας πως ό,τι επιθυμεί από εκείνον είναι μια λιγότερο σταθερή σχέση, εκείνος είναι και πάλι έτοιμος να ανταποκριθεί στις δικές της επιθυμίες. Αν η λέξη είναι «υγρή κυματίζουσα» και μέσω αυτής δηλώνεται μια περισσότερο ερωτική έλξη, χωρίς την πρόθεση για έναν μόνιμο δεσμό, τότε το ποιητικό υποκείμενο θα δώσει έμφαση στον σαρκικό χαρακτήρα της σχέσης τους, φέροντας στο φως και λατρεύοντας την ομορφιά του σώματός της («το αναδυόμενο κάλλος της Κύπριδας»).
Οι δύο προστακτικές «Αγάπα με», «Αγκάλιασέ με» φανερώνουν την διάθεση του ποιητικού υποκειμένου να αφεθεί στον έρωτα με την αγαπημένη γυναίκα, αλλά δεν υπονοούν πως δεν θα ήταν έτοιμος να δεχτεί μια διαφορετική απάντηση από εκείνη.  
 
«Σχημάτισέ με
Δώσε μου νόημα και πτυχές από άνεμο
Μια λέξη αέρινη δώσε μου
κι εγώ περιστέρι θα γίνω
να φύγω σαν πνεύμα στα ουράνια.»
 
Το ποιητικό υποκείμενο είναι πρόθυμο να σεβαστεί οποιαδήποτε ανταπόκριση λάβει από την αγαπημένη του. Έτσι, αν εκείνη «τον σχηματίσει» και του «δώσει νόημα» από άνεμο· αν του δώσει μια αέρινη λέξη, μέσω της οποίας θα φανερώνει πως δεν επιθυμεί πια την παρουσία του, εκείνος είναι έτοιμος να γίνει περιστέρι και να φύγει μακριά της. Με την παρομοίωση «σαν πνεύμα στα ουράνια» υποδηλώνει πως θα σεβαστεί πλήρως την ενδεχόμενη επιθυμία της να τερματίσουν τη σχέση τους και θα χαθεί από τη ζωή της.
Με ιδιαίτερα λυρικό τρόπο και υπενθυμίζοντας με μυθολογικές αναφορές τη μακραίωνη πορεία της ελληνικής γλώσσας, το ποιητικό υποκείμενο προσεγγίζει ένα θέμα ιδιαίτερα σημαντικό στις μέρες μας, αυτό του σεβασμού των επιθυμιών του άλλου ατόμου. Το ποιητικό υποκείμενο είναι εξίσου έτοιμο να ανταποκριθεί σε ένα κάλεσμα αγάπης όσο και στην απροθυμία εκείνης να συνεχίσουν τη σχέση τους, φανερώνοντας μέσα από τις πράξεις του τον σεβασμό που δείχνει στις δικές της επιθυμίες.