Χάρης Μελιτάς «Μεγάλες προσδοκίες»

Samuel Huynh

 
Χάρης Μελιτάς «Μεγάλες προσδοκίες»
 
Ξόδεψα τη ζωή μου βηματίζοντας
απ’ το μηδέν ως το μηδέν
κι άλλοτε πάλι
στο δέντρο της αναμονής κρεμάμενος
να σας κοιτώ από ψηλά, ελπίζοντας
πως θα μου γνέψει ο άνεμος
να τον φιλοξενήσω.
Εντούτοις, τι μυστήρια μουσική
να ψηλαφείς τα πλήκτρα του καιρού
χωρίς ν’ ακούς ποτέ κάτι σπουδαίο.
Να λες, δεν γίνεται
θ’ ανοίξει μια πληγή
να με τραβήξει επιτέλους απ’ το τέλμα.
Ας πούμε, ένας έρωτας ασύρματος
μια λέξη ανείπωτη μα χιλιοειπωμένη
ένα σκαρί με ραγισμένες μηχανές
μια Κυριακή χωρίς ισοπαλία.
 
Χάρη Μελιτά «Εξαιρέσεις» (Εκδόσεις Μανδραγόρας, 2020).
 
Στο ποίημα «Μεγάλες προσδοκίες» παρουσιάζεται μια οδυνηρή κατάσταση στασιμότητας, η οποία προκαλεί στο ποιητικό υποκείμενο την ανάγκη να αποζητά ένα οποιοδήποτε γεγονός για να του δοθεί η ευκαιρία να ξεφύγει από το τέλμα της καθημερινότητας και της εσωστρέφειας. Όπως, ωστόσο, υπονοείται από τον τίτλο, η επιθυμία του αυτή δεν πρόκειται να βρει την πλήρωσή της, καθώς ακόμη κι αυτό το ελάχιστο που ελπίζει και ζητά, μοιάζει να αποτελεί πια μεγάλη αξίωση.
 
«Ξόδεψα τη ζωή μου βηματίζοντας
απ’ το μηδέν ως το μηδέν
κι άλλοτε πάλι
στο δέντρο της αναμονής κρεμάμενος
να σας κοιτώ από ψηλά, ελπίζοντας
πως θα μου γνέψει ο άνεμος
να τον φιλοξενήσω.»
 
Η πορεία του ποιητικού υποκειμένου χαρακτηρίζεται από μια εμφανή τάση εσωστρέφειας και εκούσιας αποφυγής καταστάσεων που θα μπορούσαν να ανατρέψουν την καθημερινή του ρουτίνα και ψυχική γαλήνη. Με αυτό τον τρόπο, όμως, κατέληξε να περνά τη ζωή του στερημένος από απρόσμενα γεγονότα και αιφνίδιους ενθουσιασμούς ή εξάρσεις που θα του προσέφεραν την αίσθηση ενός πληρέστερου βίου. Κινούνταν, έτσι, από το μηδέν ως το μηδέν, μένοντας μακριά από οτιδήποτε θα έφερνε στη ζωή του ένταση και ρίσκο. Επρόκειτο, πάντως, για μια συνειδητή επιλογή, εφόσον, όπως το δηλώνει με τη χρήση μιας εικόνας, δεν λάμβανε ποτέ εκείνος την πρωτοβουλία να αναζητήσει κάποιο ξεχωριστό βίωμα ή μια απρόσμενη εμπειρία. Επέλεξε να παραμένει πάντοτε σε στάση αναμονής, όπως ένα φύλλο που κρέμεται από το δέντρο, περιμένοντας ένα κάποιο κάλεσμα από την έξω ζωή, για να εκδηλώσει την επιθυμία του να συμμετάσχει κι εκείνος. Παρέμενε σταθερά ένας αμέτοχος παρατηρητής, ο οποίος, αν και ενδόμυχα ήθελε να λάβει μέρος στα όσα διαδραματίζονταν γύρω του, δεν έκανε ποτέ τίποτε για να φανερώσει την επιθυμία του αυτή. Όπως ένα φύλλο περίμενε τον ερχομό του ανέμου για να κινηθεί, έτσι και το ποιητικό υποκείμενο έμεινε να αναμένει, βιώνοντας, ωστόσο, μια σταθερή νηνεμία που τον κράτησε τελικά μακριά από την πάλλουσα ζωή.
 
«Εντούτοις, τι μυστήρια μουσική
να ψηλαφείς τα πλήκτρα του καιρού
χωρίς ν’ ακούς ποτέ κάτι σπουδαίο.»
 
Το ποιητικό υποκείμενο, αν και συνειδητά απέχει από το κάλεσμα της ζωής, αισθάνεται απογοήτευση από την απουσία ευδαιμονικών εξάρσεων και ουσιωδών περιστατικών στην καθημερινότητά του. Αποδίδει, μάλιστα, την κατάσταση αυτή αξιοποιώντας μια αλληγορική ηχητική εικόνα, στο πλαίσιο της οποίας το χωρίς συγκινήσεις πέρασμα του χρόνου μοιάζει με μια μονότονη μελωδία που προκύπτει από το ψηλάφισμα πλήκτρων. Πρόκειται για τα «πλήκτρα του καιρού», τα οποία αρνούνται να αποδώσουν κάποιον σπουδαίο ήχο, εφόσον εκείνος που επιδιώκει να τα κινήσει αρκείται απλώς σ’ ένα άνευρο ψηλάφισμα, προδίδοντας, έτσι, την ατολμία του και τη βαθύτερη απροθυμία του να έρθει αντιμέτωπος με καταστάσεις που θα τον ταρακουνήσουν και θα ανατρέψουν τη γαλήνια αδράνεια των ημερών του.
 
«Να λες, δεν γίνεται
θ’ ανοίξει μια πληγή
να με τραβήξει επιτέλους απ’ το τέλμα.»
 
Το ποιητικό υποκείμενο, ωστόσο, δεν παύει να περιμένει για το γεγονός εκείνο που θα ανατρέψει τις ισορροπίες του και θα τον βγάλει -έστω και χωρίς τη θέλησή του- από την τελματώδη κατάσταση της ζωής του. Δεν διστάζει, μάλιστα, να φανερώνει την ένταση της επιθυμίας του αυτής ζητώντας ακόμη και το άνοιγμα μιας πληγής∙ τον πρόσκαιρο ψυχικό τραυματισμό του, προκειμένου να αισθανθεί ζωντανός και να ξεφύγει από την πλήρη συναισθηματική ακινησία του.
 
«Ας πούμε, ένας έρωτας ασύρματος
μια λέξη ανείπωτη μα χιλιοειπωμένη
ένα σκαρί με ραγισμένες μηχανές
μια Κυριακή χωρίς ισοπαλία.»
 
Κινούμενος στον παραδειγματικό άξονα των πιθανών απρόσμενων γεγονότων ο ποιητής εύχεται πως θα βρεθεί κάποιο από εκείνα τα περιστατικά που τείνουν να αναστατώνουν τη ζωή των ανθρώπων, για να δώσει και στη δική του ζωή έναν διαφορετικό ρυθμό, μια αίσθηση έντασης και ζωτικότητας. Θα μπορούσε το γεγονός αυτό να είναι ένας «ασύρματος» έρωτας, όπως είναι οι έρωτες της νέας εποχής που προκύπτουν με ταχύτητα μέσω του διαδικτύου, χωρίς να απαιτείται πια η επένδυση χρόνου και η σταθερή διεκδίκηση που χρειαζόταν άλλοτε. Θα μπορούσε να είναι κάποια πνευματική συγκίνηση, η οποία θα προερχόταν από την αναπάντεχη νοηματοδότηση μιας συνηθισμένης λέξης που θα έμοιαζε πρωτάκουστη, όπως αυτό δηλώνεται με οξύμωρο σχήμα («μια λέξη ανείπωτη μα χιλιοειπωμένη»). Θα μπορούσε να είναι ένα επισφαλές ταξίδι με κάποιο παλιό καράβι∙ ένα ταξίδι που δεν θα κατέληγε στον αρχικό του προορισμό, αφού το καράβι δεν θα μπορούσε να φτάσει ως εκεί. Θα μπορούσε, έστω, να είναι μια Κυριακή, οι ποδοσφαιρικοί αγώνες της οποίας δεν θα είχαν ισοπαλία, προσφέροντας, έτσι, μια ασφαλή συγκίνηση.