Εκδόσεις Χατζηθωμά: Βιβλίο του Κωνσταντίνου Μάντη για τη συνεξέταση της Λογοτεχνίας Γ΄ Λυκείου

Εκδόσεις Χατζηθωμά

Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Λυκείου: Θεωρία Λογοτεχνίας – 300 Εφαρμογές – 60 Κριτήρια Αξιολόγησης

Διαθέσιμο σε όλα τα βιβλιοπωλεία (Τηλ. 2310 923385) 

Κεντρική Διάθεση: Μεσολλογίου 7, Θεσσαλονίκη, Τηλ: 2310 923385
Χονδρική πώληση Αθηνών: Τζανακάκης Ελ. Τηλ: 2103811201

Η τιμή του βιβλίου είναι 18 ευρώ. Μπορείτε να δείτε δείγμα του βιβλίου εδώ και μπορείτε να το παραγγείλετε εδώ.

Δείτε το νέο τρίτομο βιβλίο των εκδόσεων Χατζηθωμά για τη Γ΄ Λυκείου, Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία (2020-2021)

Η Λογοτεχνία αποτελεί διαχρονικά αναπόσπαστο μέρος της γλωσσικής εκπαίδευσης των νέων, φέρνοντάς τους σε επαφή με μια επιπλέον πτυχή του εκφραστικού πλούτου της ελληνικής γλώσσας μέσα από τα έργα κορυφαίων ποιητών και πεζογράφων. Υπό την έννοια αυτή η συνεξέταση της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας συνιστά μια σαφή αναγνώριση του διαρκούς διαλόγου που υπάρχει ανάμεσα στα δύο αυτά μαθήματα. Η Νεοελληνική Γλώσσα προσφέρει αναγκαίες γνώσεις για την προσέγγιση των κειμένων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας κι αντίστροφα η επαφή με τη Λογοτεχνία εμπλουτίζει σημαντικά τις εκφραστικές δυνατότητες των νέων.

Η Λογοτεχνία αποτελεί συνάμα καίρια πηγή πνευματικής και ψυχικής καλλιέργειας, καθώς συγκινεί διανοητικά και αισθητικά τους αποδέκτες της, εμπλουτίζοντας κατά τρόπο δραστικό την ικανότητά τους να κατανοούν και να αποδέχονται το πολυποίκιλο της ανθρώπινης φύσης. Πρόκειται για το αντικείμενο εκείνο που ενισχύει τις γλωσσικές δεξιότητες του ατόμου, διευρύνοντας παράλληλα την ευαισθησία του απέναντι στην ανθρώπινη εμπειρία.

Η Λογοτεχνία αποτελεί μια ειδική γλώσσα που απαιτεί εξοικείωση με τον εκφραστικό και δομικό της κώδικα, προκειμένου να γίνει πληρέστερα αντιληπτή από τον αποδέκτη της. Για τον λόγο αυτό στο συγκεκριμένο βοήθημα έχει επιχειρηθεί μια όσο το δυνατόν κατατοπιστικότερη παρουσίαση των στοιχείων εκείνων που συνθέτουν τη θεωρία της λογοτεχνίας. Εκκινώντας από δομικές μονάδες, όπως είναι οι ήρωες ενός έργου, προχωράμε σε ευρύτερα στοιχεία δομής, όπως είναι η διαδικασία διαμόρφωσης της πλοκής με την αξιοποίηση των αφηγηματικών τεχνικών, αλλά και στα απαιτούμενα μέσα για να μετουσιωθεί σε λογοτεχνικό λόγο μια ιστορία, στους επονομαζόμενους αφηγηματικούς τρόπους.

Αναλυτικότερα το βιβλίο περιλαμβάνει:

- Πλήρη θεωρία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Πρόσωπα, χώρος, χρόνος, κοινωνικό πλαίσιο δράσης, αίτια που κατευθύνουν τη δράση των προσώπων, προσέγγιση ιδεών, προβληματισμών, αξιών σ’ ένα λογοτεχνικό κείμενο, ανάλυση λογοτεχνικού χαρακτήρα, σύμβολα & σιωπές σε θεατρικό και ποιητικό κείμενο, διάκριση φωνών, οργάνωση αφηγηματικής πλοκής, οργάνωση ποιητικής γραφής, παραδοσιακή – μοντέρνα ποίηση, εκφραστικά μέσα – σχήματα λόγου, αφηγηματικές τεχνικές, αφηγηματικούς τρόπους κ.ά. Κάθε φαινόμενο της θεωρίας συνοδεύεται από σχετικές εφαρμογές που επεξηγούν το πώς προσεγγίζεται η εξέτασή του και διευκολύνουν τη διαδικασία κατανόησής του.

- Δημιουργική γραφή & Σύγκριση κειμένων: Στο πλαίσιο της θεωρίας παρουσιάζεται η Δημιουργική γραφή με αναλυτικά παραδείγματα, τα οποία καλύπτουν τόσο τη σύνθεση νέου κειμένου όσο και τον μετασχηματισμό δοθέντος κειμένου. Γίνεται παρουσίαση, επίσης, τόσο της σύγκρισης κειμένων όσο και της διαμόρφωσης δικτύου κειμένων, όπως αυτά ζητούνται στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών. 

- Λογοτεχνικά Ρεύματα και Σχολές: Αναλυτική καταγραφή των χαρακτηριστικών κάθε επιμέρους λογοτεχνικού Ρεύματος και Σχολής, ώστε να είναι εφικτή η διάκριση της ιδιαίτερης υφολογικής και θεματικής τους ταυτότητας. Η παρουσίαση συμπληρώνεται με ενδεικτικά παραδείγματα προκειμένου να γίνεται εμφανές το πώς τα χαρακτηριστικά αυτά επηρεάζουν το λογοτεχνικό αποτέλεσμα.

- 5 Επαναληπτικά Κριτήρια Θεωρίας: Η Θεωρία ολοκληρώνεται με επαναληπτικά κριτήρια που επιτρέπουν την εφαρμογή των γνώσεων που αποκτήθηκαν από τη μελέτη του θεωρητικού υλικού.   

- 60 Κριτήρια Αξιολόγησης: Τα κριτήρια αξιολόγησης βασίζονται σε επιλεγμένα για τη λογοτεχνική τους αξία κείμενα και καλύπτουν όλο το εύρος των πιθανών ερωτήσεων. Τα κείμενα των κριτηρίων εμφανίζουν ειδολογική ποικιλία, ώστε ο μαθητής να εξοικειωθεί με τις διάφορες εκφάνσεις του λογοτεχνικού λόγου. Επιπροσθέτως, έχουν νοηματική συνάφεια με όλες τις αντίστοιχες έννοιες του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνεξέταση των δύο μαθημάτων.

Ενδεικτικές επιλογές Κειμένων

Έννοια: Φυσικό Περιβάλλον

Ηλίας Λ. Παπαμόσχος, «Η γαλανή σαγήνη», από τη συλλογή διηγημάτων: Η αλεπού της σκάλας και άλλες ιστορίες, Εκδόσεις Κίχλη, 2015

«Τί με πόθους, τί μ’ ανάγκες, τί μ’ επιθυμίες ταράζοντας τον ύπνο τους τούς ξύπνησε άραγε, τί με πάθος ψυχρό αχάραγα τα δίχτυα του άπλωσε και τώρα με φως και με γαλάζιο τα έκρυβε;»

Έννοια: Ανθρωπισμός

Ζιλμπέρ Σινουέ «Ιρένα Σέντλερ», Εκδόσεις Ψυχογιός, 2018

«Εστέρ, καλή μου, όταν περάσουμε αυτή την πόρτα, να θυμάσαι πως δεν θα ονομάζεσαι πια Εστέρ παρά μόνο βαθιά μες στην καρδιά σου. Για όλο τον κόσμο είσαι η Αλεξάνδρα. Δείξε μου ότι ξέρεις να κάνεις το σημείο του σταυρού…»

Έννοια: Ευρωπαϊκή Ένωση

Τζόναθαν Κόου «Μέση Αγγλία», Εκδόσεις Πόλις, 2018

«Ο Μπέντζαμιν, που το ενδιαφέρον του για τα πολιτικά είχε αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες εβδομάδες, ήταν έντρομος. Έτσι είχε καταλήξει πια ο πολιτικός διάλογος σε αυτή τη χώρα; Συνέβαινε εξαιτίας της εκστρατείας για το δημοψήφισμα ή έτσι ήταν πάντα κι εκείνος δεν το είχε προσέξει;»

Έννοια: Τουρισμός

Νίκος Καζαντζάκης, «Ταξιδεύοντας, Ιταλία – Αίγυπτος – Σινά – Ιερουσαλήμ – Κύπρος – ο Μοριάς», Εκδόσεις Καζαντζάκη.

«Κι εδώ η αρχαία τέχνη δε σε ξαφνιάζει⸱ ήσυχα από ένα μονοπάτι ανθρώπινο, σε ανεβάζει χωρίς να λαχανιάσεις στην κορφή.»

Έννοια: Διαδίκτυο

Dave Eggers «Ο Κύκλος», Εκδόσεις Κέδρος, 2014

«Δηλαδή, όπως και όλα τα άλλα που προωθείτε όλοι εσείς, ακούγεται τέλειο, ακούγεται προοδευτικό, όμως κρύβει μέσα του ακόμα περισσότερο έλεγχο, ακόμα περισσότερη παρακολούθηση της κάθε μας κίνησης.»

Έννοια: Ανθρώπινα Δικαιώματα

Kopano Matlwa «Το νυχτολούλουδο», Εκδόσεις Ίκαρος, 2018

«Καμιά φορά, όταν ξεχνιέμαι, όταν παρασύρομαι χωρίς να σκέφτομαι τίποτα, μια ανάσα στον αυχένα μου με κάνει ν’ αναπηδήσω τρομαγμένη, μια ανάσα σαν αυτή που ένιωσα πάνω μου προτού με αρπάξουν από πίσω και με αναγκάσουν να πέσω στο πάτωμα. Βάζω τις φωνές.»

Έννοια: Νόμοι – Ποινές

Κώστας Λογαράς «Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο», Εκδόσεις Καστανιώτη, 2017

«Τον έκανε να το πιστέψει, αλλά μέσα της αυτό φοβόταν. Και ήλπιζε ότι θα ξορκίσει με τα λόγια τον αποκλεισμό του γιου της απ’ την κοινωνία. Γιατί οι άνθρωποι -έτσι της άρεσε να πιστεύει-, ακόμα και οι πιο σκληροί, αλλάζουν στα κελιά τους, μαλακώνουν, είτε εγκληματίες είναι είτε μοναχοί.»

Έννοια: Οικονομία – Παγκοσμιοποίηση

Μιχάλης Μιχαηλίδης «Οι επόπτες», Εκδόσεις Νεφέλη, 2016

«Επειδή για πρώτη φορά στην ιστορία μια γέφυρα θα χτιστεί μεταξύ δύο εθνών, δύο θεσμικών πλαισίων, δύο νομικών συστημάτων, δύο συστημάτων τεχνικών προδιαγραφών.»

Έννοια: Η φυσιογνωμία του Νεοέλληνα

Ελεάννα Βλαστού «Για πάντα» από τη συλλογή διηγημάτων: «Εξαφανίσεις», Εκδόσεις Πόλις, 2013

«Εάν τη ρωτούσαν ποια ήταν η πιο ωραία και ανέμελη περίοδος της ζωής της, εκείνη θα διάλεγε. Τότε δεν το ήξερε. Τώρα πια έμαθε ότι ούτε η ανάμνηση ούτε η αναπαράσταση αντικαθιστούν πιστά την πραγματικότητα.»

Έννοια: Μνημεία

Χ.Α. Χωμενίδης «Ο Φοίνικας», Εκδόσεις Πατάκη, 2018   

«Έχετε κόψει με το χασαπομάχαιρο -με το νυστέρι, για να μη σας αδικώ-, έχετε κόψει τον χρόνο στα δύο. Από εκεί η λαμπρή αρχαιότης, από εδώ το ελεεινό παρόν! Τότε η δόξα, σήμερα ο ξεπεσμός.»

Έννοια: Εθνικισμός

Philip Kerr «Φοβού τους Δαναούς», Εκδόσεις Κέδρος, 2018

«Σοβαρά, όμως, επιθεωρητά, για τους περισσότερους Έλληνες δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε έναν Γερμανό και σε έναν ναζί. Η ιδέα του καλού Γερμανού μάς φαίνεται παράξενη. Και ίσως αυτό να μην αλλάξει ποτέ.»

Έννοια: Ολοκληρωτισμός – Δικτατορία

Σωτήρης Πατατζής «Μεθυσμένη πολιτεία», Εκδόσεις Εστία

«- Ώστε, να βάλουμε φωτιά, ε; Κι όλοι μαζί! Με άλλα λόγια, επανάσταση! Και έρχεσαι σε μένα, το Διοικητή της Υποδιοικήσεως, να εγκρίνω μια επανάσταση! Τσακίσου από δω, αχρείε!

Και του πέταξε τον «Καίσαρα» κατάμουτρα.»

Έννοια: Μεσσιανισμός

Νίκος Καζαντζάκης «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», Εκδόσεις Ελ. Καζαντζάκη

«Σα νά ‘βλεπαν αληθινά το Χριστό να γυρίζει ξυπόλυτος, να χτυπάει την πόρτα τους, να ζητάει ελεημοσύνη⸱ κι αυτοί από μέσα του φώναζαν: «Ο Θεός να σ’ ελεήσει!» και τον έδιωχναν… Μπας και δεν πέρασε έτσι, προχτές ακόμα, ξυπόλυτος, μ’ ένα αδειανό σακί στον ώμο, ο παπα – Φώτης, και τον έδιωξαν;»

Έννοια: Ισότητα των δύο φύλων

Φιλομήλα Λαπατά «Η Επιστροφή», Εκδόσεις Ψυχογιός, 2015

«Ήταν περήφανη επειδή είχε κατορθώσει ν’ αντέξει τον ίδιο, τη ζήλια, την κακοπέραση, τη φαγωμάρα, τον πατριωτισμό του, γι’ αυτό κι ένιωθε σαν να είχε κερδίσει ένα είδος διπλώματος, δίχως να πάει σχολείο.»

Έννοια: Βιβλίο

Κάρλος Ρουίθ Θαφόν «Το Κοιμητήριο των Λησμονημένων Βιβλίων, Η σκιά του ανέμου», Εκδόσεις Ψυχογιός, 2019 

«Πρόσωπα που μου φαίνονταν τόσο αληθινά όσο κι ο αέρας που ανέπνεα με έσυραν σε μια δίνη περιπέτειας και μυστηρίου απ’ την οποία δεν ήθελα να ξεφύγω. Σελίδα τη σελίδα, αφέθηκα να με τυλίξει η μαγεία της ιστορίας και του κόσμου της, μέχρι που η ανάσα της αυγής χάιδεψε το παράθυρό μου και το κουρασμένο βλέμμα μου πλανήθηκε στην τελευταία σελίδα.»

Στο βιβλίο για τη Λογοτεχνία της Γ΄ Λυκείου έχουν ληφθεί υπόψη οι ειδικότεροι στόχοι του μαθήματος, όπως αυτοί παρουσιάζονται στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών (2019).

Α) Κατανόηση κειμένων

Οι μαθητές και οι μαθήτριες αναμένεται να είναι σε θέση:

i) να αναδιηγούνται την ιστορία που αφηγείται το κείμενο, χωρίς να ερμηνεύουν τα γεγονότα.

ii) στην περίπτωση ποιητικού κειμένου, να αναγνωρίζουν τους ποικίλους ποιητικούς υπαινιγμούς μέσα από τον συνδυασμό συμβόλων, σχημάτων λόγου και κειμενικών δεικτών εν γένει, με σκοπό να εμπλουτίζουν την κατανόησή τους.

iii) να χρησιμοποιούν κάποιο από τα λειτουργικά σχήματα και τα μοντέλα δράσης της αφηγηματολογίας, για να παρουσιάσουν την πλοκή.

iv) να προσεγγίζουν τους χαρακτήρες με βάση τα δεδομένα του κειμένου (όνομα, εξωτερική εμφάνιση, ενέργειες, σχέσεις με άλλα πρόσωπα, δικά του λόγια και σκέψεις, λόγια και σκέψεις άλλων προσώπων γι’ αυτούς και στάση του αφηγητή), με σκοπό να εντοπίζουν χαρακτηριστικά τους στοιχεία που φωτίζουν τη δράση τους.

v) να περιγράφουν τη συναισθηματική διάθεση του ποιητικού υποκειμένου στηριζόμενοι στα σύμβολα και τις γλωσσικές επιλογές (γραμματικά πρόσωπα, χρόνοι, εγκλίσεις των ρημάτων, στίξη).

vi) συνοπτικά, να εντοπίζουν και να συσχετίζουν τα κειμενικά στοιχεία που οργανώνουν το κείμενο ως σημασιοδοτημένη κατασκευή. Δηλαδή, να εντοπίζουν μέσα στο κείμενο στοιχεία του λόγου των προσώπων, αφηγηματικούς τρόπους, αφηγηματικές τεχνικές, ρηματικά πρόσωπα και εκφραστικά μέσα, και να αναγνωρίζουν το πώς αυτά παράγουν νόημα· και παράλληλα να αξιοποιούν τα απολύτως απαραίτητα εξωκειμενικά στοιχεία για την κατανόηση του κειμένου.

Β) Ερμηνεία κειμένων

Οι μαθητές / -τριες αναμένεται να είναι σε θέση:

i) να τοποθετούνται/ανταποκρίνονται στο θέμα ή ερώτημα που οι ίδιοι/-ες πιστεύουν ότι θέτει το κείμενο: να απαντούν στην ερώτηση: «ποιο είναι για σας το κύριο θέμα που θέτει το κείμενο».

ii) να αξιοποιούν στις ερμηνευτικές τους απόπειρες κειμενικά στοιχεία, μορφικές επιλογές και ιστορικά συμφραζόμενα, με σκοπό να τεκμηριώνουν τις θέσεις και τις ανταποκρίσεις τους στη χρυσή τομή της κειμενικότητας με την υποκειμενικότητα, της λογικής με το συναίσθημα.

iii) να συνυπολογίζουν τις απόψεις/ερμηνείες των συμμαθητών και συμμαθητριών τους και να οδηγούνται στην διαμόρφωση μιας πιο πολύπλευρης ερμηνείας.

iv) να μιλούν και να γράφουν με όρους υπόθεσης και όχι ερμηνευτικής βεβαιότητας («υποθέτω ότι …» και όχι « σημαίνει ότι …»).

v) να ανασυνθέτουν σε γραπτό ερμηνευτικό σχόλιο την οπτική που οι ίδιοι/ες διαμόρφωσαν με την ολοκλήρωση της διαλογικής διαδικασίας.

Γ) Μετασχηματισμός ή/και παραγωγή κειμένων

Οι μαθητές / -τριες αναμένεται να είναι σε θέση:

α. να επιφέρουν τροποποιήσεις/συμπληρώσεις στο αρχικό κείμενο, μέσα από:

i) τροποποίηση των αφηγηματικών συμβάσεων του κειμένου: εστίασης, οπτικής γωνίας, αφηγητή, διαχείρισης αφηγηματικού χρόνου κ.ά.,

ii) συμπλήρωση των κενών απροσδιοριστίας/σιωπών του κειμένου,

iii) προσθήκη ενός ήρωα ή ενός περιστατικού στην αρχική ιστορία,

iv) συνέχιση της ιστορίας ή συγγραφή εναλλακτικού τέλους.

β. να αλλάξουν το είδος του κειμένου: μετατροπή θεατρικού σε αφήγημα, αφηγήματος σε θεατρικό, συγγραφή ποιήματος με αφορμή πεζό, συγγραφή πεζού με αφορμή ποίημα

γ. να συνθέτουν νέο κείμενο, όπως, π.χ.:

i) ποιητικό ή αφηγηματικό κείμενο που διευρύνει ή απαντά σε κάποιο κεντρικό ερώτημα του κειμένου που συζητήθηκε ή θέτει ένα παραπλήσιο ερώτημα,

ii) ιστορία, στην οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα χτίσουν έναν χαρακτήρα που δρα σε ανθρώπινες καταστάσεις παρόμοιες με αυτές του αρχικού κειμένου, αποκαλύπτοντας εναλλακτικούς τρόπους δράσης,

iii) ποιητικό κείμενο με την κυρίαρχη τεχνική ή συναισθηματική διάθεση του αρχικού.