Έκθεση Β΄ Λυκείου: «Η ευθύνη των δημοσιογράφων» [Κριτήριο αξιολόγησης]

Antique Images

Έκθεση Β΄ Λυκείου: «Η ευθύνη των δημοσιογράφων» [Κριτήριο αξιολόγησης]

 

Κείμενο 1

Η ευθύνη των δημοσιογράφων

Απόσπασμα από δημοσίευση του Ραβανού Άρη στη στήλη «Απόψεις» των Νέων, 6.3.2020, πηγή: https://www.tanea.gr.

 

Τις περισσότερες φορές για εμάς τους δημοσιογράφους ευθύνονται όλοι οι άλλοι και όχι εμείς. Πολλοί από εμάς θεωρούμε ότι έχουμε το αλάθητο αρκετές στιγμές και για σειρά ζητημάτων, ενώ νομίζουμε ότι ξέρουμε τα πάντα ή σχεδόν όλα. Κάτι σαν τους φωτεινούς παντογνώστες ή σαν τους σοφούς που όλοι προστρέχουν για συμβουλές.

Παράλληλα, εμμένουμε να επιδεικνύουμε την σοφία μας. Προφανώς και όλοι έχουν άποψη για όλα τα θέματα. Πόσο μάλλον ένας δημοσιογράφος. Μόνο που αρκετές φορές, καλύπτουμε επιφανειακά και με προχειρότητα θέματα μείζονος σημασίας και ύψιστου ενδιαφέροντος. Αρνούμαστε συνειδητά να αφήσουμε τους ειδικούς να μιλήσουν και τους υποκαθιστούμε.

Με τον τρόπο μας, ενίοτε συμβάλλουμε στη συσκότιση και στη δημιουργία αρνητικού κλίματος. Κάθε άλλο παρά γόνιμη είναι η παρέμβασή μας σε κρίσιμα ζητήματα, αν και θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίστροφο. Δεν είμαι οπαδός του μηδενισμού, απλά τα τελευταία χρόνια, οι φωνές της λογικής και της μετριοπάθειας έχουν υποχωρήσει αρκετά με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ως υπηρέτες της ενημέρωσης και με γνώμονα το διαχρονικό ρητό, «η δημοσίευση είναι η ψυχή της δικαιοσύνης», οφείλουμε να επανεξετάσουμε τη στάση μας και να αναλογιστούμε τι πράττουμε.

Πρωτίστως όμως οφείλουμε να σκεφτούμε τις συνέπειες των πράξεών μας και κατά πόσο συμβάλλουμε και εμείς στη δημιουργία κλίματος διχασμού, φανατισμού, μισαλλοδοξίας. Οφείλουμε να κινούμαστε με οδηγό την αλήθεια και έχοντας κατά νου και το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Όμως, πρέπει να είμαστε υπέρμετρα προσεκτικοί στα όσα μεταδίδουμε και να μην ρίχνουμε λάδι στη φωτιά. Τις τελευταίες ημέρες, για μια ακόμη φορά, είδαμε πολλά και επανέρχεται στο προσκήνιο για ορισμένους η συζήτηση για τα όρια και του δημοσιογραφικού λόγου, της δημοσιογραφικής κριτικής, του δημοσιογραφικού παρεμβατισμού και –αδόκιμος ο όρος- της δημοσιογραφικής παντογνωσίας.

 

Κείμενο 2

 

Στάσιμα νερά

Το ποίημα του Δημήτρη Καραμβάλη έχει αντληθεί από την ποιητική συλλογή «ΠΕΡΙ-ΣΥΛΛΟΓΗ», Αθήνα: 1983.

 

Είχε καταδικαστεί

σε δεκαοχτώ χρόνια κάθειρξη.

Σαν πέρασε ο καιρός και βγήκε

εφημερίδα αγόρασε

να διαπιστώσει πόσο άλλαξε

ο κόσμος.

Μα σαν το βλέμμα έριξε

στην πρώτη τη σελίδα,

την έσκασε μπροστά στα μάτια του περιπτερά

και του είπε:

Χτεσινό φύλλο μου πουλάς

βρε μασκαρά;

 

ΘΕΜΑΤΑ

 

ΘΕΜΑ 1

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να εκθέσεις σε 50-60 λέξεις τις διαστάσεις της ευθύνης που έχουν οι δημοσιογράφοι αναφορικά με τον τρόπο παρουσίασης των γεγονότων, σύμφωνα με το Κείμενο 1.

 

Οι δημοσιογράφοι προχωρούν συχνά σε επιφανειακή κάλυψη σημαντικών γεγονότων, παραγνωρίζοντας τις απόψεις των ειδικών, θεωρώντας πως οι ίδιοι έχουν επαρκή γνώση. Συσκοτίζουν, έτσι, αντί να διαφωτίζουν, ενώ, συνάμα, τα φορτίζουν σε πολιτικό επίπεδο, μη επιδεικνύοντας την απαιτούμενη μετριοπάθεια. Οφείλουν, εντούτοις, να σέβονται πρωτίστως την αλήθεια και να αποφεύγουν τη δημιουργία ή την επίταση του διχαστικού κλίματος.

 

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να χωρίσεις με κριτήριο το νόημα το Κείμενο 1 σε δύο υποενότητες (μονάδες 4) και να γράψεις έναν πλαγιότιτλο που να αποδίδει το νόημα κάθε υποενότητας (μονάδες 6)

 

Οι τρεις πρώτες παράγραφοι του κειμένου («Τις περισσότερες φορές για εμάς…  με ό,τι αυτό συνεπάγεται») αποτελούν την πρώτη υποενότητα, η οποία θα μπορούσε να έχει ως πλαγιότιτλο: «Τα αρνητικά γνωρίσματα των δημοσιογράφων». Οι τρεις τελευταίες παράγραφοι του κειμένου («Ως υπηρέτες της ενημέρωσης… της δημοσιογραφικής παντογνωσίας») συνιστούν τη δεύτερη υποενότητα, η οποία θα μπορούσε να λάβει ως πλαγιότιτλο: «Η δέουσα στάση των δημοσιογράφων απέναντι στα γεγονότα».

 

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

α. Να δικαιολογήσεις την επιλογή του πρώτου πληθυντικού προσώπου από τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (μονάδες 5)

 

Ο δημοσιογράφος-συντάκτης του κειμένου επιλέγει το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, ώστε να γίνει αντιληπτό πως αξιολογεί, κρίνει και επικρίνει τη στάση τόσο του ίδιου όσο και των συναδέλφων του, τηρώντας τη στάση αυτοκριτικής εξ ονόματος όλων των δημοσιογράφων. Παρά το γεγονός πως προφανώς δεν εκφράζουν τα όσα αναφέρει όλους ανεξαιρέτως τους δημοσιογράφους, δοθέντος πως κάποιοι τηρούν πάγια το ζητούμενο μέτρο, ο ίδιος επιλέγει να προσδώσει συλλογικότητα στην αυτοκριτική του, γνωρίζοντας πως επί της ουσίας επισημαίνει τα αρνητικά εκείνα γνωρίσματα που έχουν αποτελέσει αφορμή, ώστε συλλήβδην ο κλάδος των δημοσιογράφων να αποκτήσει κακή φήμη. Επισημαίνει, έτσι, τόσο στον εαυτό του όσο και στους συναδέλφους του τις αξιόμεμπτες πρακτικές που υπονομεύουν την αξιοπιστία και το κύρος εν γένει του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.  

 

β. Να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις στην 2^η παράγραφο του Κειμένου 1 με άλλες λέξεις ή φράσεις, προκειμένου το ύφος λόγου να γίνει πιο απλό, αλλά να μην αλλάξει το νόημα (μονάδες 10).

 

εμμένουμε να επιδεικνύουμε = επιμένουμε να προβάλλουμε

μείζονος = μεγάλης

ύψιστου = σπουδαίου

υποκαθιστούμε = αντικαθιστούμε / παίρνουμε τη θέση τους

 

Πρόσθετο ερώτημα

Να αιτιολογήσετε τη χρήση των παρομοιώσεων στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1, λαμβάνοντας τη γενικότερη πρόθεση του γράφοντος.

 

Στην πρώτη παράγραφο ο γράφων αξιοποιεί δύο παρομοιώσεις («Κάτι σαν τους φωτεινούς παντογνώστες ή σαν τους σοφούς που όλοι προστρέχουν για συμβουλές»), μέσω των οποίων στηλιτεύει ένα από τα ελαττώματα του ίδιου και των συναδέλφων του δημοσιογράφων. Με αυτοσαρκαστική διάθεση ο γράφων επιδιώκει να προσεγγίσει με ειλικρίνεια τις ποικίλες αρνητικές συμπεριφορές των δημοσιογράφων, όπως είναι στην προκειμένη περίπτωση, η εσφαλμένη εντύπωσή τους πως έχουν πλήρη γνώση για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Η δοκησισοφία των δημοσιογράφων είναι ένα από τα πολλά ελαττώματα τους που επιχειρεί να καυτηριάσει ο γράφων σε αυτό το άρθρο αυτοκριτικής.

 

ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 30)

Σε ένα δικό σας άρθρο (350-400 λέξεις) να εκφράσετε την άποψή σας σχετικά με τις αρνητικές εκείνες στάσεις των δημοσιογράφων, που ζημιώνουν το κύρος του επαγγέλματός τους, καθώς και σχετικά με το πώς θα έπρεπε να προσεγγίζουν τα επιμέρους γεγονότα, ώστε να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη του κοινού.

Στη σύνταξη του άρθρου σας να αξιοποιήσετε στοιχεία και ιδέες από το κείμενο αναφοράς.  

 

Οι δημοσιογράφοι που έχουμε και οι δημοσιογράφοι που χρειαζόμαστε!

      Οι δημοσιογράφοι, έχοντας ως βασική αποστολή τους την παροχή αληθούς και αντικειμενικής ενημέρωσης στους πολίτες, θα έπρεπε να λειτουργούν κατά τρόπο αμιγώς μετριοπαθή και να μένουν ανεπηρέαστοι από τις κινήσεις πόλωσης του πολιτικού κλίματος. Δρουν, ωστόσο, κατά τρόπο που υπονομεύει την αξιοπιστία τους, στον βαθμό που δεν αποστασιοποιούνται από κομματικά συμφέροντα και όταν δεν αντιστέκονται στη δύναμη χειραγώγησης που τους διασφαλίζει το επάγγελμά τους.

     Στο πλαίσιο της τρέχουσας δημοσιογραφικής πραγματικότητας γίνεται συχνά εμφανές πως οι δημοσιογράφοι υιοθετούν κομματική ταυτότητα ή έστω δεν κρατούν ίσες αποστάσεις από τα κόμματα, με αποτέλεσμα να παρασύρονται σε αντιπαραθέσεις κομματικού χαρακτήρα. Παραμερίζουν, δηλαδή, τον κύριο ρόλο τους που είναι η διερεύνηση της αλήθειας και λαμβάνουν τον ρόλο των υπερασπιστών κομματικών συμφερόντων, κατά τρόπο, μάλιστα, ιδιαίτερα έντονο. Απομακρυνόμενοι, όμως, από τη ζητούμενη μετριοπάθεια και υιοθετώντας την οξεία κομματική ρητορική, καταλήγουν να χάνουν την αξιοπιστία τους, εφόσον οι πολίτες τους αντικρίζουν ως κομματικούς εκπροσώπους.   

     Τείνουν, συνάμα, να εγκλωβίζονται στην κομματική τακτική δημιουργίας εντυπώσεων, χωρίς ουσιαστική εμβάθυνση στα επιμέρους ζητήματα. Ακολουθούν, ειδικότερα, τον τρέχοντα πολιτικό λόγο, ο οποίος βασίζεται στη συνθηματολογία, στις ειρωνικές ατάκες και στην εστίαση σε μερικές και αποσπασματικές πτυχές κρίσιμων ζητημάτων, προκειμένου να αδυνατούν οι πολίτες να αντικρίσουν συνολικότερα τις εξελίξεις. Αναιρούν, έτσι, την αρχική αποστολή τους που είναι η σε βάθος διερεύνηση των ζητημάτων, ώστε να γίνεται αντιληπτή η συνολική αλήθεια και όχι οι πλευρές αυτής που συμφέρουν τα επιμέρους κόμματα.

     Εκείνο, ωστόσο, που απαιτείται από τους δημοσιογράφους είναι η πραγματική και ειλικρινής εξέταση σε βάθος των τρεχόντων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών ζητημάτων, ώστε οι πολίτες να λαμβάνουν αντικειμενική, ουσιαστική και αληθινή ενημέρωση. Σκοπός, δηλαδή, των δημοσιογράφων δεν είναι να αναζητούν ποια στοιχεία ευνοούν το κόμμα που οι ίδιοι προτιμούν ή ποια στοιχεία ζημιώνουν κάποιο αντίπαλο κόμμα, αλλά το πώς θα παρουσιάσουν με πληρότητα και χωρίς προκαταλήψεις την αλήθεια στους πολίτες.

     Χρειάζεται, άρα, για να επιτευχθεί αυτό η ξεκάθαρη αποστασιοποίησή τους από κομματικές ταυτότητες, ανεξάρτητα από το ποιες οδηγίες λαμβάνουν από τους ιδιοκτήτες των μέσων για τα οποία εργάζονται. Οι δημοσιογράφοι οφείλουν να υπηρετούν το επάγγελμά τους ανεπηρέαστοι από κάθε είδους συμφέροντα, έχοντας κατά νου μόνο το χρέος τους απέναντι στους πολίτες και απέναντι στην αλήθεια και την αντικειμενικότητα.

     Τα κόμματα οφείλουν να παρουσιάζουν από μόνα τους το έργο τους ή τις επιδιώξεις τους, χωρίς να εμπλέκουν σε αυτή τη διαδικασία τους δημοσιογράφους. Ενώ, οι δημοσιογράφοι οφείλουν να ελέγχουν τους έχοντες και όσους διεκδικούν την εξουσία αμερόληπτα και με συνέπεια, όπως προβλέπουν οι αρχές και οι αξίες του επαγγέλματός τους.

[Λέξεις: 406]

 

ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 20)

Να εντοπίσετε τρεις γλωσσικές επιλογές που προσδίδουν στο λογοτεχνικό κείμενο λαϊκό ύφος και να εξηγήσετε πώς οδηγούν στο αποτέλεσμα αυτό.

 

Στο πλαίσιο του ποιήματος αξιοποιούνται πολλοί ρηματικοί τύποι, οι οποίοι δημιουργούν επιμέρους σύντομες κύριες προτάσεις, ενισχύοντας τόσο τον αφηγηματικό του χαρακτήρα όσο και το εύληπτο της γλωσσικής έκφρασης («Σαν πέρασε ο καιρός και βγήκε / εφημερίδα αγόρασε»). Η επιλογή αυτή διαμορφώνει το λαϊκό ύφος του ποιητικού λόγου, το οποίο, ωστόσο, ενισχύεται έτι περαιτέρω με τη χρήση έντονα λαϊκών εκφράσεων, όπως είναι η μεταφορά «την έσκασε μπροστά στα μάτια», μέσω της οποίας γίνεται εμφανής η λαϊκή χρήση του λόγου, αλλά και της υβριστικής έκφρασης «βρε μασκαρά» με την οποία κλείνει το ποιητικό κείμενο. Η φράση αυτή είναι εντόνως λαϊκή και ανήκει στο κεντρικό πρόσωπο της αφήγησης, το οποίο εκφράζεται με τρόπο αυθεντικό και ανάλογο με την κοινωνική του θέση.

 

ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)

Να ερμηνεύσεις την αντίδραση του προσώπου που πρωταγωνιστεί στην ποιητική αφήγηση στο Κείμενο 2 λαμβάνοντας υπόψη σχετικές κειμενικές ενδείξεις. Έχεις ανάλογη με του προσώπου που πρωταγωνιστεί αίσθηση για την επικαιρότητα ή όχι και γιατί; Να οργανώσεις την απάντησή σου σε 120-150 λέξεις.

 

Ο ήρωας της ποιητικής αφήγησης εκφράζει την αγανάκτησή του, διότι θεωρεί πως η εφημερίδα της ημέρας αποτυπώνει μια μη αποδεκτή στασιμότητα, σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα στη χώρα για δεκαετίες, όπως ήδη μας έχει προϊδεάσει ο τίτλος του ποιήματος «Στάσιμα νερά». Ο μόλις αποφυλακισθείς ήρωας, έχοντας περάσει δεκαοκτώ χρόνια έγκλειστος, επιθυμεί να διαπιστώσει το «πόσο άλλαξε ο κόσμος», γι’ αυτό και σπεύδει να αγοράσει εφημερίδα, ευελπιστώντας να ενημερωθεί για τις πλείστες αλλαγές. Ωστόσο, άρκεσε μόνο η πρώτη σελίδα της εφημερίδας για να διαψευστούν οι προσδοκίες του, με αποτέλεσμα, όπως αυτό δηλώνεται με χρήση μεταφορικού λόγου («την έσκασε μπροστά στα μάτια του περιπτερά») να ξεσπάσει στον περιπτερά. Τον κατηγορεί, μάλιστα, όπως αυτό προκύπτει από το ρητορικό ερώτημα, πως εκείνος του πούλησε «χτεσινό φύλλο».

Κατά τη γνώμη μου, υπάρχουν όντως ορισμένα διαχρονικά προβλήματα κοινωνικής και οικονομικής φύσης, τα οποία μονοπωλούν την επικαιρότητα, προσδίδοντας μια αίσθηση στασιμότητας. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η κοινωνία δεν μένει ποτέ στάσιμη, έστω κι αν αυτό δεν αποτυπώνεται πάντοτε μέσα από τα ζητήματα στα οποία εστιάζουν οι δημοσιογράφοι.

 

«Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida)».

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ειδησεογραφική παιδεία στην ψηφιακή κοινωνία της γνώσης (Παραγωγή λόγου)

James W. Johnson
 
Έκθεση Β΄ Λυκείου: Ειδησεογραφική παιδεία στην ψηφιακή κοινωνία της γνώσης (Παραγωγή λόγου)
 
     Σύμφωνα με τον Potter, κατέχοντας γνώση για το πώς παράγονται οι ειδήσεις και τι αντίκτυπο έχουν, οι άνθρωποι μαθαίνουν πολύ περισσότερα κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας πληροφοριών και, ως εκ τούτου, είναι πιο ικανοί να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις σχετικά με την αναζήτηση πληροφοριών, το χειρισμό τους και την οικοδόμηση σημασίας από αυτές, με βάση ό,τι θα τους είναι χρήσιμο για να εξυπηρετήσουν τους στόχους τους. Ειδικότερα, εφαρμόζοντας αυτή την θεώρηση στην ειδησεογραφική παιδεία, διατυπώνεται η υπόθεση ότι καλύτερη γνώση σχετικά με το τι παρουσιάζεται στις ειδήσεις, τις συνθήκες υπό τις οποίες αυτές παράγονται και τις επιπτώσεις που μπορούν να έχουν στους ανθρώπους, θα σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα ειδησεογραφικής παιδείας.
     Η παιδεία στα μέσα θεωρείται παραδοσιακά ως μια διαδικασία ή ένα σύνολο δεξιοτήτων που σχετίζονται με την κριτική σκέψη  -για παράδειγμα, χρήση στοιχειοθετημένων επιχειρημάτων για την αμφισβήτηση διαδικτυακών πληροφοριών, μαθησιακή επίγνωση και αναστοχασμός, κριτική εφαρμογή της πληροφορίας, της τεχνολογίας και των μέσων στη μάθηση, ικανότητα αξιολόγησης της αξιοπιστία των διαδικτυακών πληροφοριών. Ο Olson, μάλιστα, εντοπίζει πέντε βασικά στοιχεία στα άτομα που χαρακτηρίζονται από κριτική σκέψη: διάθεση για πληροφόρηση, εφαρμογή κριτηρίων αξιολόγησης, ικανότητα επιχειρηματολογίας, λογική συνέπεια, και διαμορφωμένη άποψη.
     Η κριτική σκέψη μπορεί, επίσης, να συσχετιστεί με την συμμετοχή στα κοινά. Τo νέο περιβάλλον πληροφόρησης χαρακτηρίζεται από υψηλά επίπεδα συμμετοχής νέων ανθρώπων, τόσο ως καταναλωτών όσο και ως παραγωγών. Δεδομένου ότι οι νέοι στρέφονται προς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να έχουν πρόσβαση σε ειδήσεις έχουν ενδιαφέρον οι αλλαγές που αφορούν την ψηφιακή τους ζωή και τις διαδικασίες διαμόρφωσης ταυτότητας. Η πολιτική δέσμευση κατά την εφηβεία μπορεί να οδηγήσει σε μελλοντικά πρότυπα πολιτικής συμπεριφοράς, αρχών και δέσμευσης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το διαδικτυακό περιεχόμενο όμως δεν είναι πολιτικά ουδέτερα· άρα πρέπει να δούμε το ρόλο της εκπαίδευσης σε μια δημοκρατία που αντιμετωπίζει την απειλή της παραπληροφόρησης και της τεχνολογικής χειραγώγησης.
     Πώς, δηλαδή, προσλαμβάνουμε και κατανοούμε την πληθώρα αδόμητων -και συχνά αντικρουόμενων- πληροφοριών που διακινούνται ευρέως στα σύγχρονα ψηφιακά μέσα; Πώς αυτά τα μέσα και εργαλεία αλληλοεπιδρούν με την ικανότητα των ανθρώπων κάθε ηλικίας να κατανοούν και να ερμηνεύουν τα στοιχεία τα οποία λαμβάνουν από διαδικτυακές πηγές; Μια απάντηση στα ερωτήματα αυτά δίνει η απόκτηση παιδείας στα μέσα. Παιδεία, η οποία αποτελείται από ένα σύνθετο σύνολο γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και οριζόντιων ικανοτήτων και πρακτικών που επιτρέπουν αποτελεσματική πρόσβαση, ανάλυση, κριτική αξιολόγηση, ερμηνεία, χρήση, έκφραση, δημιουργία και δημοσιοποίηση πληροφοριών, μέσων και μηνυμάτων σε μια ορθολογική και ηθική βάση, και συνιστά αναπόσπαστο μέρος των λεγόμενων «δεξιοτήτων του 21ου αιώνα».
 
Κατερίνα Χρυσανθοπούλου,  Παιδεία στα μέσα και ειδησεογραφική παιδεία στην ψηφιακή κοινωνία της γνώσης
[Το δοθέν απόσπασμα είναι διασκευασμένο]
 
2^ο Θέμα
Στο πλαίσιο μιας ομιλίας σας στη Βουλή των Εφήβων καλείστε να αναφερθείτε α) στις δεξιότητες που απαιτούνται στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, προκειμένου οι νέοι να αξιοποιούν ορθά τις ποικίλες πηγές ενημέρωσης, και β) πώς μπορεί να ωφεληθεί ένας νέος μέσα από την έγκυρη πληροφόρηση (λέξεις 350-400).
Κατά τη σύνταξη της ομιλίας σας να αξιοποιήσετε δημιουργικά ιδέες/επιχειρήματα από το κείμενο αναφοράς.
 
Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε, αγαπητά μέλη της Βουλής των Εφήβων,
 
     Μια καίρια πτυχή της σύγχρονης ψηφιακής εποχής είναι το πλήθος των πηγών ενημέρωσης, σημαντικό μέρος των οποίων είναι πλέον διαδικτυακό. Στο πλαίσιο της σημερινής συνεδρίασης θα ήθελα να σας εκθέσω τις σκέψεις μου σχετικά με τις αναγκαίες για τους νέους δεξιότητες, προκειμένου να διακρίνουν τις αξιόπιστες πηγές και να αποκομίζουν τα μέγιστα δυνατά οφέλη από την ενημέρωση και την πληροφόρησή τους. Ο εντοπισμός, βέβαια, έγκυρων πηγών ενημέρωσης και η ορθή αξιοποίησή της δεν συνιστούν, όπως αντιλαμβάνεστε, εύκολες επιδιώξεις.
     Με δεδομένη όχι μόνο την ύπαρξη εκατοντάδων διαδικτυακών σελίδων ενημέρωσης, αλλά και την επιθυμία της πλειονότητας αυτών να προσελκύσουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών, ώστε να έχουν κέρδος, η παρεχόμενη ενημέρωση δεν βασίζεται πάντοτε σε έγκυρα και διασταυρωμένα στοιχεία. Ως εκ τούτου, απαιτείται ένα είδος ψηφιακού εγγραμματισμού για τους νέους, που να τους καθιστά ικανούς να διακρίνουν τις ουσιώδεις προσπάθειες ενημέρωσης από τις απόπειρες εντυπωσιασμού. Απαιτείται, δηλαδή, μια διαδικασία εκπαίδευσης, για να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται ταχύτερα τις ψευδείς ή παραποιημένες ειδήσεις από εκείνες που είναι αντικειμενικά παρουσιασμένες. Μέσω της διαδικασίας αυτής οι νέοι θα αποκτήσουν σταδιακά την ικανότητα να εντοπίζουν τις πλέον έγκυρες πηγές ενημέρωσης, αποφεύγοντας τις όποιες προσπάθειες παραπληροφόρησής τους.
     Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα αυτού του ψηφιακού εγγραμματισμού οφείλει να είναι η ενίσχυση και η εδραίωση της κριτικής σκέψης των νέων, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να ερμηνεύουν τις επιμέρους πληροφορίες, να αξιολογούν την αξιοπιστία τους, καθώς και να αντιλαμβάνονται το κατά πόσο είναι αξιοποιήσιμες από τους ίδιους. Για έναν κριτικά σκεπτόμενο νέο, άλλωστε, η ενημέρωση, όσο κι αν παρέχεται κατά τρόπο αποσπασματικό ή με φαινομενικά καταιγιστικό ρυθμό, μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση ευρειών συσχετίσεων μεταξύ τοπικών και διεθνών γεγονότων και, κατ’ επέκταση, να λειτουργήσει τόσο ως μέσο απόκτησης σημαντικών γνώσεων όσο και ως μέσο βαθύτερης κατανόησης της σύγχρονης πολιτικής και οικονομικής πραγματικότητας.
     Μια κατανόηση αναγκαία για τη ζητούμενη πολιτική ωρίμαση του νέου και τη μετεξέλιξή του σε ενεργό και ενσυνείδητο πολίτη της κοινωνίας μας. Αυτό, άλλωστε, συνιστά ένα κρίσιμο όφελος για κάθε νέο, εφόσον από απλό δέκτη πληροφοριών τον καθιστά ενεργό συμμετέχοντα στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα. Τού προσφέρει τις αναγκαίες γνώσεις, προκειμένου να εντοπίζει αφενός τα όσα θετικά συμβαίνουν και αφετέρου τα όσα συνιστούν παθογένειες που απαιτούν τόσο τη δική του όσο και τη συλλογική παρέμβαση των πολιτών, ώστε να αντιμετωπιστούν με αποτελεσματικό τρόπο. Συνάμα, βέβαια, ο έγκυρα πληροφορημένος νέος αντλεί όσα χρειάζεται για τη λήψη σημαντικών για τον ίδιο αποφάσεις, όπως είναι οι σπουδές του ή η επαγγελματική αποκατάστασή του. Η πληροφόρηση, άλλωστε, δεν αφορά μόνο τον κοινωνικό του ρόλο, αλλά και την προσωπική του εξέλιξη.
     Η ενημέρωση, επομένως, σε ένα ψηφιακό κόσμο, όπου πολλοί δρουν με δόλιες προθέσεις, απαιτεί καλά εδραιωμένες δεξιότητες, ώστε οι νέοι να μην εξαπατώνται, αλλά και να μη χάνουν την εμπιστοσύνη τους απέναντι σε εκείνους που προσφέρουν αξιόπιστες πληροφορίες. Μέσω αυτών των πληροφοριών, άλλωστε, καλούνται να σχηματίσουν απόψεις, να λάβουν αποφάσεις και να δράσουν ως πολίτες.
 
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Πληροφόρηση

My Head Cinema
 
Έκθεση Β΄ Λυκείου: Πληροφόρηση
 
Πληροφόρηση είναι η πράξη, η ενέργεια του να παρέχει ή να παίρνει κανείς πληροφορίες, να ενημερώνει ή να ενημερώνεται για ένα θέμα είτε αυτό αφορά πράξεις είτε ιδέες κ.λπ. Οι πληροφορίες αυτές αξιοποιούνται συνήθως, προκειμένου να αποτελέσουν αντικείμενο ερμηνείας και κατανόησης, ώστε τα άτομα να είναι σε θέση να λάβουν ορθές αποφάσεις ή να έχουν ορθή αντίληψη τόσο για την τρέχουσα πολιτική και κοινωνική κατάσταση όσο και για ειδικότερα ζητήματα που αφορούν την προσωπική τους εξέλιξη (επιλογές σπουδών, εργασίας κ.ά.).
Η πληροφόρηση συνιστά, ως εκ τούτου, μια απολύτως σημαντική ενέργεια, στην οποία εμπλέκεται ενεργά όχι μόνο εκείνος που παρέχει τις πληροφορίες, αλλά και ο δέκτης τους, εφόσον οφείλει να τις ερμηνεύσει με προσοχή και να τις κατανοήσει ορθά.
Η πληροφόρηση είναι επωφελής -αν οι πληροφορίες είναι σωστές και ερμηνευθούν κατάλληλα- όχι μόνο για τα μέλη μιας κοινωνίας, αλλά και για πολύ ευρύτερες ομάδες, όπως, μεταξύ άλλων, είναι πολιτικές παρατάξεις ή ακόμη και κράτη, υπό την έννοια πως μέσω της αξιοποίησης των πληροφοριών ένα κράτος ή ένα κόμμα ενδέχεται να αποκτήσουν προβάδισμα έναντι άλλων ανταγωνιστών (εμπορικές συμφωνίες, αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής, εθνική ασφάλεια, διαμόρφωση θετικών εντυπώσεων στο εκλογικό σώμα κ.ά.).
 
Η πληροφόρηση καθιστά εφικτή τη λήψη αποφάσεων: Η ορθή και έγκυρη πληροφόρηση επιτρέπει στα άτομα να λαμβάνουν αποφάσεις σε ποικίλους τομείς της ζωής τους, ξεκινώντας από τα απλούστερα, όπως το πώς να ντυθούν, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, ή το που να περάσουν τις διακοπές τους, ανάλογα με τις αξιολογήσεις των καταλυμάτων και των υποδομών ενός τουριστικού προορισμού, μέχρι τα πια ουσιώδη, όπως είναι το ποιες σπουδές να επιλέξουν ή ποια πολιτική παράταξη να ψηφίσουν στις εκλογές. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η πληροφόρηση διατρέχει όχι μόνο την καθημερινότητα των ατόμων, αλλά και το σύνολο της ζωής τους, εφόσον συνδέεται άρρηκτα με τη λήψη αποφάσεων που επηρεάζουν είτε το παρόν είτε το μέλλον τους.
Εύλογα, ωστόσο, απαιτείται προσεκτικός έλεγχος των πηγών από τις οποίες αντλεί το άτομο τις απαραίτητες πληροφορίες, προκειμένου η εκάστοτε απόφαση να βασιστεί σε αληθινά και αντικειμενικά δεδομένα. Η επιλογή, για παράδειγμα, αντικειμένου σπουδών απαιτεί προσεκτική έρευνα σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών των επιμέρους σχολών, καθώς και τη ζήτηση που έχει το κάθε αντικείμενο στην αγορά εργασίας. Μια τέτοια απόφαση, μάλιστα, δεν μπορεί να ληφθεί με βάση πληροφορίες παλαιότερων ετών, εφόσον η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης έχει αρχίσει να επηρεάζει δραστικά την αγορά εργασίας. Απαιτείται, υπ’ αυτή την έννοια, μια προσεκτική εκτίμηση των υπαρχουσών πληροφοριών, ώστε να διαγνωστεί -στο βαθμό του εφικτού- ο αντίκτυπος της τεχνητής νοημοσύνης και των αυξανόμενων δυνατοτήτων της στις επαγγελματικές προοπτικές του υπό διερεύνηση αντικειμένου σπουδών.
Αντιστοίχως, η απόφαση σχετικά με το ποια πολιτική παράταξη ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά και στη ζητούμενη ανάπτυξη του κράτους, δεν μπορεί να ληφθεί με βάση πληροφορίες που είναι εμφανώς προκατειλημμένες υπέρ ή κατά συγκεκριμένου κόμματος. Απαιτείται, ως εκ τούτου, η προσεκτική αναζήτηση αντικειμενικής πληροφόρησης και εν απουσία αυτής ενδελεχής αντιπαραβολή των υπαρχουσών πληροφοριών, προκειμένου το άτομο να αντιληφθεί ποιες πληροφορίες αποδίδουν ορθότερα την πραγματικότητα. Σε ό,τι αφορά, άλλωστε, ζητήματα τέτοιου εύρους, όπως το ποια πολιτική παράταξη είναι η πιο αποτελεσματική, οι διακινούμενες πληροφορίες έχουν σπανίως τη ζητούμενη αντικειμενικότητα, εφόσον είναι πολλοί οι παράγοντες εκείνοι που επιδιώκουν να επηρεάσουν τη σκέψη των πολιτών και την τελική τους επιλογή.
Η λανθασμένη, ελλιπής ή σκοπίμως στρεβλή πληροφόρηση έχει ιδιαιτέρως αρνητικές επιπτώσεις στις αποφάσεις των πολιτών, εφόσον οδηγούνται σε αυτές έχοντας βασιστεί σε στοιχεία που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Ένας νέος, για παράδειγμα, ενδέχεται να επιλέξει ένα συγκεκριμένο αντικείμενο σπουδών -έστω κι αν δεν του είναι αρεστό-, θεωρώντας πως θα έχει υψηλή ζήτηση στην αγορά εργασίας, μόνο και μόνο για να διαπιστώσει στην πορεία πως η πεποίθησή του αυτή είναι λανθασμένη, μιας και τη διαμόρφωσε βασιζόμενος σε ανακριβείς πληροφορίες.
 
Ο έλεγχος των πηγών πληροφόρησης ενισχύει την κριτική σκέψη του ατόμου: Η ραγδαία αύξηση των πηγών ενημέρωσης λόγω της διάδοσης του διαδικτύου, στο πλαίσιο του οποίου πολλοί επιτήδειοι δημιουργούν ιστοσελίδες διασποράς ψευδών, ανακριβών ή έστω μη εξακριβωμένων πληροφοριών, έχει καταστήσει τη διαδικασία πληροφόρησης ιδιαιτέρως απαιτητική. Οι νεότεροι ιδίως πολίτες καλούνται, ως εκ τούτου, να αναζητούν ποικίλες πηγές πληροφόρησης, να διασταυρώνουν τις πληροφορίες που τους αφορούν ή τους ενδιαφέρουν, αλλά και να αντιλαμβάνονται πότε μια πηγή πληροφόρησης δεν πληροί τα αναγκαία εχέγγυα αντικειμενικότητας και εγκυρότητας. Πλέον, το γεγονός ότι μια πληροφορία κυκλοφορεί σε ένα έντυπο ή δημοσιεύεται στο διαδίκτυο δεν επαρκεί για να θεωρηθεί αυτή ορθή, καθώς κυκλοφορούν πολλά έντυπα με κομματική ταυτότητα -και άρα προπαγανδιστικά-, όπως υπάρχουν και εκατοντάδες ιστοσελίδες που αποσκοπούν είτε στη σκόπιμη παραπληροφόρηση -εντυπωσιακές, αλλά ψευδείς πληροφορίες, που προσελκύουν το ενδιαφέρον του κοινού και αποφέρουν διαφημιστικά κέρδη- είτε στην εξυπηρέτηση αμιγώς κομματικών ή άλλων συμφερόντων.
Η διερεύνηση της εγκυρότητας των επιμέρους πηγών πληροφόρησης, αν και συνιστά μια χρονοβόρα διαδικασία, ενισχύει σταδιακά την κριτική ικανότητα του ατόμου, εφόσον του επιτρέπει σε ολοένα και συντομότερο χρονικό διάστημα να αξιολογεί το κατά πόσο μια πηγή ενημέρωσης/πληροφόρησης είναι αξιόπιστη ή όχι. Με την τεχνητή νοημοσύνη, μάλιστα, να είναι σε θέση να παραποιεί ακόμη και οπτικά ή ηχητικά τεκμήρια, ο βαθμός επαγρύπνησης των πολιτών, όπως και η ανάγκη προσεκτικού ελέγχου των πληροφοριών, αυξάνονται σημαντικά, διότι πλέον δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση η αξιοπιστία ενός κειμένου, αλλά ακόμη και ενός βίντεο ή μιας ηχογράφησης.
 
Η παροχή έγκυρης πληροφόρησης αποκαθιστά την εμπιστοσύνη των πολιτών στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας: Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης/Επικοινωνίας οφείλουν να παρέχουν σταθερά αξιόπιστη πληροφόρηση, αν επιθυμούν να αντιστρέψουν το αρνητικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί απέναντί τους. Η παραπληροφόρηση που έχει ως κύρια πηγή της το διαδίκτυο και, κυρίως, ιστοσελίδες αμφίβολης ιδιοκτησίας, έχει πλήξει σημαντικά το κύρος ακόμη και μέσων ενημέρωσης με μακρά ιστορική πορεία, τα οποία επιδιώκουν να παρέχουν υψηλής ποιότητας πληροφόρηση. Τα Μέσα Ενημέρωσης, άλλωστε, έχουν τεθεί στο στόχαστρο ακόμη και πολιτικών -κυρίως δημαγωγών-, οι οποίοι επιχειρούν να αλλοιώσουν την πραγματικότητα προς όφελός τους και δεν αποδέχονται τη δημοσιογραφική κριτική που τους ασκείται. Η διπλή αυτή πηγή αμφισβήτησης -οι ιστοσελίδες που παραπληροφορούν, αλλά και οι πολιτικοί που απαξιούν το δημοσιογραφικό έργο- έχει ζημιώσει συλλήβδην τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, με αποτέλεσμα οι πολίτες να έχουν πια την αίσθηση πως δεν μπορούν να εμπιστευτούν καμία πηγή πληροφόρησης.
 
Η έγκυρη πληροφόρηση επιτρέπει στους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στα κοινά και να ωφελούν με τη δράση τους το σύνολο της πολιτείας: Οι ενεργοί πολίτες διαθέτουν σημαντική δύναμη, εφόσον μέσω της συλλογικής τους δράσης μπορούν είτε να αντιμετωπίσουν οι ίδιοι κάποιο τοπικό ή ευρύτερο πρόβλημα είτε να ασκήσουν ουσιαστική πίεση στους αρμόδιους προκειμένου να λάβουν τα αναγκαία μέτρα. Προκειμένου, όμως, να καταστεί εφικτή η έγκαιρη κινητοποίηση των ενεργών πολιτών, απαιτείται έγκυρη πληροφόρηση σχετικά με τα τρέχοντα κοινωνικά ζητήματα, καθώς και σχετικά με το πώς μπορούν οι πολίτες να συνεισφέρουν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση αυτών. Αν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τις πληροφορίες που λαμβάνουν και αμφιβάλλουν για την πραγματική ύπαρξη κάποιου προβλήματος, τότε είναι ελάχιστα πιθανό να κινητοποιηθούν, εφόσον απουσιάζει η βεβαιότητα εκείνη που θα τους έπειθε για την αναγκαιότητά να δράσουν.
 
Η έγκυρη πληροφόρηση ως φορέας αγωγής και ευαισθητοποίησης: Η αληθινή αποτύπωση της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας μέσα από εξακριβωμένες πληροφορίες επιτρέπει στους πολίτες να ενημερωθούν και να εξοικειωθούν με καταστάσεις, ακόμη κι αν αυτές δεν σχετίζονται με το δικό τους άμεσο περιβάλλον ή τη δική τους κοινωνία. Η καταπίεση, για παράδειγμα, των γυναικών σε κοινωνίες της ασιατικής ηπείρου, έστω κι αν δεν σχετίζεται άμεσα με την ελληνική πραγματικότητα, συνιστά ένα κρίσιμο ζήτημα, για το οποίο οι πολίτες οφείλουν να είναι ενήμεροι, προκειμένου αφενός να προβληματιστούν για το πώς θα μπορούσαν να επιφέρουν κάποια αλλαγή κι αφετέρου για να κατανοήσουν πως τα κοινωνικά επιτεύγματα του δυτικού κόσμου δεν ισχύουν σε όλα τα κράτη του κόσμου. Αντιστοίχως, η αντιμετώπιση της ομοφυλοφιλίας ως ποινικού αδικήματος σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας δεν μπορεί να αφήνει αδιάφορους τους ενεργούς πολίτες, εφόσον συνιστά μια κατάσταση που παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και συντελεί στη διαιώνιση παρωχημένων αντιλήψεων.
Με παρόμοιο τρόπο, βέβαια, η πληροφόρηση σχετικά με τις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες σε άλλες κοινωνίες ενδέχεται να παρουσιάσει στους πολίτες πρότυπα υψηλότερης ευαισθησίας και πνευματικής καλλιέργειας, οδηγώντας τους στη συνειδητοποίηση πως υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης της δικής τους κοινωνίας σε ποικίλα επίπεδα. Υπ’ αυτή την έννοια, η πληροφόρηση επιτελεί παιδαγωγικό ρόλο, εφόσον θέτει διαρκώς υψηλότερα πρότυπα εξέλιξης και ωθεί τους πολίτες σε έναν γόνιμο προβληματισμό σχετικά με τον δικό τους τρόπο σκέψης και τους δικούς τους τρόπους συμπεριφοράς.
 
Η έγκυρη πληροφόρηση στηρίζει τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος: Η δημοκρατία, αν και εύλογα αποτελεί την καλύτερη μορφή πολιτεύματος, είναι ευάλωτη σε φαινόμενα λαϊκισμού και δημαγωγίας, τα οποία βασίζονται κυρίαρχα στην παροχή λανθασμένων ή ψευδών πληροφοριών. Αν οι πολίτες δεν έχουν πρόσβαση σε αντικειμενική πληροφόρηση, μπορούν εύκολα να επηρεαστούν από τον δημαγωγικό πολιτικό λόγο, εφόσον δεν έχουν πραγματική γνώση των επικρατουσών συνθηκών και του τι είναι πράγματι εφικτό για τα δεδομένα της χώρας τους. Παρασύρονται, έτσι, εύκολα από υποσχέσεις και υποτιθέμενα σχέδια αλλαγών, χωρίς να έχουν πράγματι τη δυνατότητα να ελέγξουν το κατά πόσο οι υποσχέσεις αυτές είναι υλοποιήσιμες, ενώ την ίδια στιγμή ενδέχεται να υποτιμούν το έργο που έχει ήδη επιτευχθεί, θεωρώντας το ασήμαντο ή ανεπαρκές -έστω κι αν για τα δεδομένα της χώρας το έργο αυτό ενδέχεται να συνιστά μια αξιόλογη βελτίωση. Μπορεί, κατ’ αυτό τον τρόπο, να υποτιμήσουν τα πεπραγμένα μιας παράταξης, όσο σημαντικά κι αν είναι αυτά, δελεασμένοι από τις μη ρεαλιστικές υποσχέσεις μιας άλλης παράταξης. Η ψήφος, ωστόσο, που κερδίζεται με ψευδείς υποσχέσεις ή με άδικη υποτίμηση της προσφοράς των άλλων παρατάξεων, δεν είναι μια δημοκρατικά κερδισμένη ψήφος, αλλά αποτέλεσμα δημαγωγίας και υπονόμευσης του δημοκρατικού πολιτεύματος.
 
Ο ορθά πληροφορημένος πολίτης γνωρίζει τα δικαιώματά του, όπως και τις υποχρεώσεις του:  Οι πολίτες οφείλουν -και είναι προς όφελός τους- να παρακολουθούν τις εξελίξεις στο νομοθετικό πλαίσιο της χώρας, καθώς αυτό τους προφυλάσσει από το να παραβούν εν αγνοία τους κάποιο νόμο (π.χ. προβλέψεις του κώδικα οδικής κυκλοφορίας), αλλά και τους επιτρέπει να αξιοποιούν τα πιθανά πρόσθετα δικαιώματα που αντιστοιχούν στην ηλικιακή τους κατηγορία (π.χ. ευνοϊκές φορολογικές ρυθμίσεις για τους νεότερους) ή στην οικογενειακή τους κατάσταση (π.χ. παροχές σε πολύτεκνους ή σε μονογονεϊκές οικογένειες).
 
Οι πολίτες ενδέχεται να λαμβάνουν αξιόπιστη πληροφόρηση, χωρίς, ωστόσο να κατανοούν σωστά το περιεχόμενό της: Η αξιόπιστη και έγκυρη πληροφόρηση δεν επαρκεί για να διασφαλιστεί η σωστή ενημέρωση των πολιτών, δοθέντος πως μέρος αυτών είτε αδιαφορούν για τις σχετικές πληροφορίες, είτε δεν αφιερώνουν τον απαιτούμενο χρόνο για να τις κατανοήσουν, είτε τις παρερμηνεύουν λόγω δικών τους ιδεολογικών αγκυλώσεων. Οι πολίτες, αν και ζουν στην ίδια κοινωνία και θεωρητικώς έχουν τις ίδιες ανάγκες και προσδοκίες, δεν αποτελούν στην πραγματικότητα ένα ενιαίο σύνολο με τα ίδια χαρακτηριστικά και το ίδιο ενδιαφέρον για τα κοινωνικά ζητήματα. Οι διαφοροποιήσεις αυτές αποτυπώνονται συχνά στην άγνοια που επικρατεί -κυρίως σε νέους ανθρώπους- για κρίσιμα ζητήματα της επικαιρότητας ή για ουσιώδεις αλλαγές που έχουν ήδη προκύψει. Παρά την εντύπωση που επικρατεί πως όλοι ενημερώνονται για τα της κοινωνίας μας, αλλά και της διεθνούς κατάστασης, συνεχίζουν να υπάρχουν οι πολίτες εκείνοι που αδιαφορούν για οτιδήποτε δεν επηρεάζει άμεσα τους ίδιους -έστω κι αν επί της ουσίας καθετί που συμβαίνει σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο έχει αντίκτυπο στις ζωές όλων των ανθρώπων-. όπως και οι πολίτες που δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν επαρκώς τα όσα ακούν ή διαβάζουν, διότι είτε αφιερώνουν ελάχιστο χρόνο για την πληροφόρησή τους είτε δεν έχουν διαμορφώσει το κατάλληλο πλαίσιο γνώσεων, ώστε να αποκωδικοποιούν κατά τρόπο επαρκή τη σημασία επιμέρους πολιτικών, οικονομικών ή κοινωνικών εξελίξεων. Παραλλήλως, υπάρχει μια μερίδα πολιτών που επιμένει να αντικρίζει κάθε νέα εξέλιξη μέσα από μια στενά κομματική οπτική, με αποτέλεσμα είτε να υποτιμά τη σημασία ορισμένων επιτευγμάτων είτε να αρνείται πλήρως την ύπαρξή τους, εφόσον αυτά δεν ταιριάζουν με την «κομματική αφήγηση» που έχουν ασπαστεί.
 
Η ευαισθητοποίηση των νέων για την αξία της πληροφόρησης είναι αναγκαία: Η διαμόρφωση μιας κοινωνίας με πολίτες που διεκδικούν το δικαίωμά τους στην έγκυρη πληροφόρηση και που αφιερώνουν τον αναγκαίο χρόνο, ώστε να αποκτούν μια σαφή εικόνα της τοπικής και διεθνούς κατάστασης, χρειάζεται να συμπεριλαμβάνει και τα νεότερα μέλη της. Αν οι νέοι θεωρούν πως δεν τους αφορά η τρέχουσα πολιτική κατάσταση ή κάποιος πόλεμος σε μια μακρινή χώρα, τότε δεν έχουμε κατορθώσει ως κοινωνία να τους διδάξουμε αφενός τη δύναμη που έχουν οι ενεργοί πολίτες και αφετέρου την έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ των κρατών στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Οι νέοι δεν θα πρέπει να υιοθετήσουν τη μεμψιμοιρία παλαιότερων γενιών πως «τίποτε δεν αλλάζει», μήτε την αφελή αίσθηση ασφάλειας πως «οτιδήποτε συμβαίνει μακριά δεν μας επηρεάζει». Χρειάζεται να κατανοήσουν πως η πληροφόρηση παρέχει στους πολίτες ισχύ, εφόσον τους επιτρέπει να παρεμβαίνουν εγκαίρως, όταν πλήττονται τα συμφέροντά τους, καθώς και την ξεκάθαρη σύνδεση μεταξύ των κρατών, εφόσον κάθε σημαντική εξέλιξη, όπως είναι ένας πόλεμος, σε όποιο κράτος κι αν συμβαίνει, έχει επιπτώσεις είτε άμεσα στην οικονομία είτε ακολούθως ακόμη και στην ασφάλεια των άλλων κρατών, ιδίως αν προκύψει μια μη ελεγχόμενη κλιμάκωση.
 
Η πληροφόρηση στηρίζει την επιτυχή οικονομική δραστηριότητα: Η έννοια της πληροφόρησης δεν περιορίζεται σε θέματα σχετικά με πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, ούτε εξαντλείται στις «ειδήσεις» της καθημερινότητας. Συνιστά μια σαφώς ευρύτερη έννοια, η οποία αποκτά διαφορετικό χαρακτήρα ανάλογα με την οπτική επιμέρους επαγγελμάτων, οικονομικών κλάδων ή ακόμη και κρατών. Μια απλή προσέγγιση της στενής σύνδεσης ανάμεσα στην πληροφόρηση και την οικονομική δραστηριότητα αποτελεί η έγκαιρη «πρόβλεψη» των προϊόντων που θα αποκτήσουν υψηλή ζήτηση στο επόμενο διάστημα. Ένας επιχειρηματίας κατασκευής παιδικών ή εφηβικών προϊόντων (σχολικές τσάντες, παιχνίδια, ρούχα κ.ά.) που έχει φροντίσει να ενημερωθεί για τις επικείμενες κινηματογραφικές ή τηλεοπτικές σειρές μπορεί να γνωρίζει εκ των προτέρων ποιος «ήρωας» θα αποκτήσει δημοτικότητα ή θα επανέλθει στην επικαιρότητα, διασφαλίζοντας, έτσι, τον αναγκαίο χρόνο για να κατασκευάσει προϊόντα με τον ήρωα αυτό και να προλάβει την επικείμενη ζήτηση. Κατά τον ίδιο τρόπο, η παρακολούθηση των νέων αγοραστικών τάσεων σε άλλες χώρες μπορεί να του διασφαλίσει την ευκαιρία να φέρει στην εγχώρια αγορά σχετικά προϊόντα νωρίτερα από τους ανταγωνιστές του. Η «πληροφόρηση», άλλωστε, σε θέματα οικονομίας ξεπερνά κατά πολύ το απλό παράδειγμα των παιδικών προϊόντων και προχωρά βαθύτερα σε θέματα ενέργειας, φαρμάκων, εξοπλισμού, τεχνολογίας και άλλων πολύ προσοδοφόρων υπηρεσιών, που παρέχονται εγκαίρως από εκείνους που ενημερώνονται νωρίτερα για επικείμενες εξελίξεις.
 
Ο κατακερματισμός της πληροφόρησης δυσχεραίνει την κατανόησή της: Η ερμηνευτική δημοσιογραφία, όταν πληροί τις προϋποθέσεις της αντικειμενικότητας, συνιστά πραγματικό λειτούργημα, δοθέντος πως επιτρέπει ακόμη και σε πολίτες λιγότερο ενημερωμένους να κατανοήσουν τη στενή διασύνδεση μεταξύ σημαντικών πληροφοριών που σε πρώτο επίπεδο δεν φαίνεται να έχουν σχέση μεταξύ τους. Είναι δύσκολο, άλλωστε, για έναν πολίτη που δεν ενημερώνεται συστηματικά να συνδέσει, για παράδειγμα, συγκεκριμένες επιλογές στην εξωτερική ή εσωτερική πολιτική μιας μεγάλης χώρας με την αύξηση στις τιμές εγχώριων προϊόντων, ιδίως αν οι ειδήσεις αυτές παρουσιαστούν ως ξεχωριστά γεγονότα. Δεν γίνεται, άλλωστε, άμεσα αντιληπτό σε όλους το πώς η αύξηση των δασμών σε ένα άλλο κράτος ή μια εκστρατεία στήριξης των εγχώριων προϊόντων του μπορεί να επηρεάσει τις τιμές των προϊόντων στη δική μας χώρα ή να μειώσει τις εξαγωγές μας, επηρεάζοντας εν γένει την οικονομία του κράτους. Τέτοιου είδους διασυνδέσεις, καθώς και το ιδιαιτέρως ευάλωτο της οικονομίας σε κινήσεις μεγαλύτερων κρατών, απαιτούν την κριτική προσέγγιση ενός δημοσιογράφου, προκειμένου να γίνουν κατανοητές από τους πολίτες.            

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Διαδίκτυο και κοινωνικότητα

Az Jackson

Έκθεση Β΄ Λυκείου: Διαδίκτυο και κοινωνικότητα

[Διαδίκτυο και κοινωνικότητα]

     Η εμφάνιση του Διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας συνδέεται με συγκρουόμενους ισχυρισμούς ως προς την επίδρασή του στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Ο σχηματισμός εικονικών κοινοτήτων, που βασίζονται στην ταχύτατη επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου–ασύγχρονη, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) και οι ομάδες συζητήσεων (forums) ή σύγχρονη, όπως λόγου χάρη η συνομιλία σε «πραγματικό χρόνο» (chat) -θεωρήθηκε πως δημιούργησε νέα πρότυπα κοινωνικών σχέσεων που υποκαθιστούν τις εδαφικά καθοριζόμενες σχέσεις της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί τόσο στην κατάρρευση της επικοινωνίας στους κόλπους της οικογένειας όσο και γενικά στην κοινωνική απομόνωση.

     Σε αντίθεση τόσο με τους ισχυρισμούς που υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο είναι πηγή διαμόρφωσης μιας νέας κοινότητας, όσο και με εκείνους που διατείνονται πως συνιστά την κύρια αιτία απομόνωσης από τον πραγματικό κόσμο, νεότερες μελέτες αποδεικνύουν ότι η κοινωνική αλληλεπίδραση στο Διαδίκτυο δε φαίνεται να έχει άμεσες επιπτώσεις στην κοινωνική συμπεριφορά και την καθημερινή ζωή των ενηλίκων χρηστών του Διαδικτύου. Βέβαια, οι καινούργιες μορφές ταχείας επικοινωνίας φαίνεται πως ασκούν μεγάλη επίδραση στους ενήλικους που ανήκουν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, οι οποίοι εμφανίζονται ενθουσιώδεις στο να επικοινωνούν μέσω Διαδικτύου με φίλους τους που ζουν μακριά. Αντίθετα, οι ενήλικοι που ανήκουν σε κατώτερες κοινωνικές τάξεις έχουν την τάση για περισσότερες απρογραμμάτιστες και «διά ζώσης» επαφές με μέλη της οικογένειας και φίλους και μικρότερη ανάγκη να επικοινωνούν από απόσταση.

     Επίσης, παρατηρήθηκε πως τα ενήλικα άτομα που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν περνούν λιγότερο χρόνο διαβάζοντας βιβλία, βλέποντας τηλεόραση ή αναλαμβάνοντας κοινωνικές δραστηριότητες στην οικογένεια, σε σύγκριση με εκείνα τα άτομα που δεν έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Οι μόνες διαφοροποιήσεις που συνδέονται με την απόκτηση πρόσβασης στο Διαδίκτυο είναι η αύξηση του χρόνου που δαπανάται στην ηλεκτρονική αλληλογραφία και την περιήγηση στον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web –www). Ωστόσο, υπάρχουν και έρευνες σύμφωνα με τις οποίες, ενώ οι ενήλικοι χρήστες του Διαδικτύου δεν εμφανίζουν μειωμένη κοινωνικότητα, εντούτοις υποκαθιστούν με τη χρήση του Διαδικτύου άλλες δραστηριότητες, όπως είναι οι δουλειές του νοικοκυριού, η φροντίδα των μελών της οικογένειας και ο ύπνος.

     Επισκοπώντας κανείς τις νεότερες έρευνες σχηματίζει την εντύπωση πως το Διαδίκτυο μάλλον δεν οδηγεί τους ενηλίκους σε μικρότερη κοινωνική αλληλεπίδραση και σε μεγαλύτερη κοινωνική απομόνωση. Εντούτοις, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι υπό ορισμένες συνθήκες η χρήση του μπορεί να λειτουργεί ως υποκατάστατο άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων. Όμως, επειδή οι μελέτες έχουν γίνει σε διαφορετικούς χρόνους, σε διαφορετικά πλαίσια και διαφορετικά στάδια της διάδοσης του διαδικτύου, δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε ασφαλή και οριστικά συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του Διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων.

     Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη η παρατήρηση κάποιων στοχαστών, οι οποίοι θεωρούν ότι η μελέτη της κοινωνικότητας μέσω του Διαδικτύου είναι ανάγκη να τοποθετηθεί στο πλαίσιο του μετασχηματισμού των προτύπων κοινωνικότητας στη σύγχρονη κοινωνία. Αυτό σημαίνει πως είναι απαραίτητο να ενσωματωθούν οι επιπτώσεις του Διαδικτύου στη συνολική εξέλιξη των προτύπων κοινωνικής αλληλεπίδρασης, καθώς και στη σχέση του με τα υλικά στηρίγματα αυτής της αλληλεπίδρασης: το πολιτιστικό επίπεδο κάθε χώρας, τις δομές και την οργάνωσή της και τις διαθέσιμες τεχνολογίες επικοινωνίας.

M. Castells (2005). Ο γαλαξίας του Διαδικτύου. Στοχασμοί για το Διαδίκτυο, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία (μτφ. Ε. Αστερίου). Αθήνα: Καστανιώτης, 148-157 (διασκευή)

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 70-90 λέξεις.

Η επίδραση του διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων αποτελεί αντικείμενο διχογνωμιών. Το ερώτημα, ωστόσο, αν την ωφελεί ή τη ζημιώνει δεν βρίσκει ξεκάθαρη απάντηση. Υπάρχουν απόψεις πως διαμορφώνεται μια νέα μορφή κοινωνικής αλληλεπίδρασης, όπως και ενδείξεις πως η κοινωνική τους δραστηριότητα δεν μεταβάλλεται. Για να διατηρήσουν, βέβαια, τις κοινωνικές τους επαφές μειώνουν το χρόνο που αφιερώνουν σε άλλες δραστηριότητες. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, το διαδίκτυο να υποκαθιστά ορισμένες πτυχές της κοινωνικότητάς τους. Προκειμένου, πάντως, τα σχετικά συμπεράσματα να είναι ασφαλή οφείλει η μελέτη του φαινομένου να λάβει υπόψη την εξέλιξη των προτύπων κοινωνικότητας, αλλά και πρόσθετα διαφοροποιητικά στοιχεία, όπως το πολιτιστικό επίπεδο των επιμέρους κρατών.  

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο συγγραφέας την άποψη ότι η κοινωνική αλληλεπίδραση στο Διαδίκτυο δε φαίνεται να επιδρά επιβλαβώς στην κοινωνική συμπεριφορά των ενηλίκων χρηστών του Διαδικτύου; (50-70 λέξεις).

Η απουσία αρνητικών επιδράσεων του διαδικτύου στην κοινωνική συμπεριφορά των ενηλίκων προκύπτει από πορίσματα σχετικών μελετών, σύμφωνα με τα οποία διατηρούν σχεδόν αμετάβλητες τις κοινωνικές τους δραστηριότητες. Εκείνοι, μάλιστα, που ανήκουν στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις έχουν υιοθετήσει με ενθουσιασμό τη δυνατότητα διαδικτυακής επικοινωνίας με φίλους μακρινών περιοχών. Η διατήρηση, ωστόσο, της πρότερης κοινωνικής τους δραστηριότητας γίνεται εις βάρος άλλων δραστηριοτήτων, όπως είναι η φροντίδα του σπιτιού και ο ύπνος.

Β1. Με ποια επιχειρήματα τεκμηριώνει ο συγγραφέας την άποψη ότι δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για τις επιπτώσεις του Διαδικτύου στην κοινωνικότητα των ενηλίκων; (50-70 λέξεις)

Παρά την ύπαρξη μελετών που υποστηρίζουν πως το διαδίκτυο δεν επηρεάζει την κοινωνικότητα των ενηλίκων, ο συγγραφέας θεωρεί πως δεν είναι εφικτή η ύπαρξη ασφαλών συμπερασμάτων ως προς αυτό. Άποψη που βασίζεται αφενός στις ενδείξεις πως το διαδίκτυο λειτουργεί κάποτε ως υποκατάστατο κάποιων κοινωνικών δραστηριοτήτων κι αφετέρου στο γεγονός ότι οι σχετικές μελέτες έχουν γίνει ακόμη και σε περιόδους κατά τις οποίες το διαδίκτυο ήταν στην αρχή της διάδοσής του.

Β1. Να εξηγήσετε την άποψη που διατυπώνει ο συγγραφέας στην περίοδο λόγου: «η μελέτη της κοινωνικότητας μέσω του Διαδικτύου είναι ανάγκη να τοποθετηθεί στο πλαίσιο του μετασχηματισμού των προτύπων κοινωνικότητας στη σύγχρονη κοινωνία». (50-70 λέξεις)

Η εξέλιξη της κοινωνίας οδηγεί σταδιακά στη διαμόρφωση νέων προτύπων κοινωνικότητας, τα οποία δεν χαρακτηρίζονται από συχνές, δια ζώσης, επαφές με τα άτομα του φιλικού κύκλου, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Η επιλογή, επομένως, της επικοινωνίας μέσω διαδικτύου δε συνιστά κατ’ ανάγκη ένδειξη περιορισμού της κοινωνικότητας. Υποδηλώνει περισσότερο τη διαμόρφωση μιας διαφορετικής προσέγγισης της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, η οποία οφείλει να λαμβάνει υπόψη το πλήθος δραστηριοτήτων και υποχρεώσεων του σύγχρονου ατόμου.   

Β2. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία (επαγωγική ή παραγωγική) που ακολουθεί ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο (Η εμφάνιση…απομόνωση) του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η συλλογιστική πορεία είναι παραγωγική, εφόσον από τη γενική διαπίστωση για την ύπαρξη αντικρουόμενων ισχυρισμών ως προς την επίδραση του διαδικτύου στην κοινωνική αλληλεπίδραση των ενηλίκων, ο συγγραφέας προχωρά στην παρουσίαση των δύο διαφορετικών αυτών απόψεων. Κατ’ αυτό τον τρόπο από τη γενικότερη θέση οδηγείται παραγωγικά στην παρουσίαση των ειδικότερων απόψεων που πρεσβεύει κάθε ένας από τους αντικρουόμενους αυτούς ισχυρισμούς.  

Β2. Να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις με τις οποίες εξασφαλίζεται η συνοχή στη δεύτερη παράγραφο (Σε αντίθεση... απόσταση) του κειμένου και να προσδιορίσετε τη σχέση που καθεμιά σηματοδοτεί.

Βέβαια: Με το επίρρημα αυτό -όταν τίθεται στην αρχή περιόδου- δηλώνεται επιφύλαξη σε σχέση με ό,τι έχει προηγηθεί.

Αντίθετα: Με το επίρρημα αυτό δηλώνεται αντιδιαστολή/αντίθεση σε σχέση με την άποψη που έχει προηγηθεί.

Β2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου (Η εμφάνιση… απομόνωση) του κειμένου;

Θεματική περίοδος: Η εμφάνιση του Διαδικτύου ως μέσου επικοινωνίας συνδέεται με συγκρουόμενους ισχυρισμούς ως προς την επίδρασή του στην κοινωνική αλληλεπίδραση.

Σχόλια/Λεπτομέρειες: Ο σχηματισμός εικονικών κοινοτήτων, που βασίζονται στην ταχύτατη επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου–ασύγχρονη, όπως είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (email) και οι ομάδες συζητήσεων (forums) ή σύγχρονη, όπως λόγου χάρη η συνομιλία σε «πραγματικό χρόνο» (chat) -θεωρήθηκε πως δημιούργησε νέα πρότυπα κοινωνικών σχέσεων που υποκαθιστούν τις εδαφικά καθοριζόμενες σχέσεις της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί τόσο στην κατάρρευση της επικοινωνίας στους κόλπους της οικογένειας όσο και γενικά στην κοινωνική απομόνωση.

Κατακλείδα: ----

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: εικονικών κοινοτήτων, επικοινωνία, σχέσεων, αλληλεπίδρασης, Διαδίκτυο. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Οι εικονικές κοινότητες που δημιουργούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή στις ομάδες συζητήσεων αποτελούν ένα νέο χώρο διαμόρφωσης φιλικών σχέσεων, στο πλαίσιο των οποίων, ωστόσο, η αλληλεπίδραση έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τη δια ζώσης επικοινωνία. Τα μέλη αυτών των εικονικών κοινοτήτων έχουν τη δυνατότητα είτε να παρουσιάσουν με ειλικρίνεια τον εαυτό τους είτε να υποκριθούν πως έχουν μια διαφορετική προσωπικότητα από την πραγματική. Πρόκειται, βέβαια, για ένα συνήθη κίνδυνο στο διαδίκτυο, όπου ο καθένας μπορεί να παρουσιάζει μια ιδεατή ή διαφορετική εικόνα του εαυτού του.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: Διαδίκτυο, απομόνωση, πρόσβαση, χρόνου, κοινωνικότητα. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το πρόσωπο κ.λπ.).

Η δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση για την αντιμετώπιση του αισθήματος απομόνωσης που βιώνουν άτομα μεγάλης ηλικίας. Με δεδομένο το γεγονός πως αρκετοί ηλικιωμένοι περνούν πολύ χρόνο χωρίς την ευεργετική επίδραση της επαφής με άλλους ανθρώπους, το διαδίκτυο θα ήταν σε θέση να αποκαταστήσει, ως ένα βαθμό, την κοινωνικότητά τους, καθώς θα είχαν εκ νέου τη δυνατότητα να επικοινωνούν με άτομα του οικογενειακού ή φιλικού τους περιβάλλοντος.

Γ1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, χρησιμοποιώντας τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με την έντονη γραφή: φροντίδα, Διαδίκτυο, κοινωνική αλληλεπίδραση, δραστηριοτήτων, επιπτώσεις. (Μπορείτε να διαφοροποιήσετε τους γραμματικούς τύπους ως προς την πτώση, τον αριθμό, το γένος κ.λπ.).

Η υπέρμετρη χρήση του διαδικτύου, ιδίως από άτομα νεαρής ηλικίας, ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όσο και στην κοινωνική τους αλληλεπίδραση με τα άτομα του οικογενειακού και φιλικού τους περιβάλλοντος. Οι νέοι τείνουν να παραμελούν τις σχολικές ή άλλες υποχρεώσεις τους και να υποκαθιστούν τις δια ζώσης κοινωνικές επαφές, με τις εικονικές συνομιλίες. Είναι απαραίτητο, άρα, να υπάρξει από τους οικείους τους η κατάλληλη φροντίδα, ώστε να τίθενται όρια στην ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο.

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο ξενόγλωσσους όρους και να αιτιολογήσετε με συντομία τη χρήση τους.

email, forums: Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για όρους που μπορούν να αποδοθούν στα ελληνικά, ο συγγραφέας τους παραθέτει καθώς η χρήση τους είναι παγιωμένη διεθνώς. Σ’ ένα κείμενο, άλλωστε, που προσεγγίζονται θέματα σχετικά με το διαδίκτυο η χρήση των διεθνώς αναγνωρισμένων αυτών όρων είναι σχεδόν αναπόφευκτη.

Γ2. Να επισημάνετε στο κείμενο δύο όρους ειδικού/επιστημονικού λεξιλογίου και να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

εικονικές κοινότητες (εικονικών κοινοτήτων), κοινωνική αλληλεπίδραση: Οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται καθώς συνδέονται άμεσα με το υπό εξέταση θέμα, την κοινωνικότητα, δηλαδή, των ατόμων και το πώς αυτή επηρεάζεται από το διαδίκτυο. Ο πρώτος όρος -εικονικές κοινότητες- αποδίδει μια πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί χάρη ακριβώς στις δυνατότητες επικοινωνίας που προσφέρει το διαδίκτυο. Ενώ, ο δεύτερος όρος -κοινωνική αλληλεπίδραση-, αν και αναφέρεται σε μια διαχρονική κατάσταση, τίθεται εκ νέου σε διαδικασία διαμόρφωσης και αλλαγών, εφόσον η αλληλεπίδραση των ατόμων επηρεάζεται δραστικά από τη διάδοση του διαδικτύου.

Γ2. «Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι η επέκτασή του οδηγεί στην κατάρρευση της επικοινωνίας».

Στην παραπάνω περίοδο να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και να γράψετε αν είναι προσδιοριστική ή παραθετική/προσθετική. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Η αναφορική πρόταση είναι η ακόλουθη: «που αντιμετωπίζουν κριτικά το Διαδίκτυο».

Η πρόταση αυτή είναι προσδιοριστική, καθώς αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμα του υποκειμένου της κύριας πρότασης, γι’ αυτό και δεν χωρίζεται από αυτό με κόμμα. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζεται προσδιοριστική, διότι αν απουσίαζε, θα αλλοιωνόταν σημαντικά το νόημα της κύριας πρότασης.

Δ. Σ’ ένα άρθρο να αναφερθείτε στην επίδραση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους εφήβους.

Η εφηβεία υπό τη διαρκή επιρροή του διαδικτύου  

     Η καθημερινότητα των σημερινών εφήβων, οι διαπροσωπικές τους σχέσεις, η ενημέρωσή τους, όπως και ο τρόπος που επιλέγουν να αξιοποιήσουν τον ελεύθερο χρόνο τους επηρεάζονται δραστικά τόσο από το διαδίκτυο όσο και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κάθε γονιός ή εκπαιδευτικός που επιθυμεί να κατανοήσει το πώς σκέφτονται και το πώς κοινωνικοποιούνται οι έφηβοι οφείλει πρωτίστως να διερευνήσει και να κατανοήσει τις επιρροές που δέχονται από τον εικονικό κόσμο του διαδικτύου.

     Σε πρώτο επίπεδο είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη πως οι έφηβοι έχουν μέσω του διαδικτύου πρόσβαση σε μια μεγάλη ποικιλία τηλεοπτικών σειρών και ταινιών, δημιουργημένων ειδικά για τη δική τους ηλικιακή ομάδα. Περνούν, έτσι, πολλές ώρες παρακολουθώντας τις σειρές εκείνες που έχουν κερδίσει το δικό τους ενδιαφέρον, αλλά και των φίλων τους, ώστε ακολούθως να μοιραστούν τις εντυπώσεις τους. Η ενασχόληση αυτή αφενός γίνεται κάποτε εις βάρος του χρόνου που θα μπορούσαν να περάσουν μαζί με την οικογένειά τους ή τους φίλους τους και αφετέρου τούς φέρνει σ’ επαφή με ποικίλα ζητήματα που απασχολούν τα άτομα εφηβικής ηλικίας, διαμορφώνοντας ως ένα βαθμό τις απόψεις τους σχετικά με αυτά.

     Παρόμοια επίδραση στο πώς αντιλαμβάνονται τα ζητήματα της εφηβικής περιόδου ασκούν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς παρέχουν στους νέους έναν εύκολο τρόπο να ανταλλάσσουν μεταξύ τους απόψεις, αλλά και τη δυνατότητα να «παρακολουθούν» το πώς τα διαχειρίζονται οι συνομήλικοί τους. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θέματα που σχετίζονται με τις φιλικές ή ερωτικές σχέσεις, με τον εκφοβισμό, με τις διακρίσεις, καθώς και ειδικότερα ζητήματα που σχετίζονται με την υγεία ή την ανάπτυξη των εφήβων φτάνουν σε αυτούς άλλοτε με σωστό κι άλλοτε με λανθασμένο τρόπο μέσω του διαδικτυακού κόσμου. Οι έφηβοι προτιμούν πλέον να αναζητήσουν απαντήσεις για όσα τους απασχολούν στο διαδίκτυο και όχι απευθυνόμενοι στους γονείς τους ή σε πρόσωπα ειδικώς καταρτισμένα.

     Το διαδίκτυο, βέβαια, φέρνει σ’ επαφή τους εφήβους όχι μόνο με τις πληροφορίες και τη γνώση που χρειάζονται, αλλά και με τους φίλους τους. Με τη συνδρομή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης οι έφηβοι μπορούν να επικοινωνούν συνεχώς τόσο με τα άτομα του άμεσου φιλικού τους κύκλου, όσο και με τους «εικονικούς» τους φίλους, με τους οποίους, ενδεχομένως, δεν έχουν γνωριστεί ποτέ από κοντά. Η διεύρυνση αυτή, όμως, των κοινωνικών επαφών των εφήβων ενέχει, όπως είναι φυσικό, ορισμένους κινδύνους, εφόσον δεν είναι πάντοτε δεδομένο πως οι διαδικτυακοί φίλοι είναι πρόσωπα αγαθών προθέσεων. Το γεγονός αυτό καθιστά αναγκαία την έγκαιρη ενημέρωση των εφήβων σχετικά με την πιθανότητα να τους προσεγγίσουν μέσω του διαδικτύου ανήθικα και επικίνδυνα άτομα.

     Με δεδομένη, λοιπόν τη διαρκή ενασχόληση των εφήβων με το διαδίκτυο είναι προφανές πως δέχονται ποικίλες επιδράσεις, εφόσον μέσω αυτού ψυχαγωγούνται, ενημερώνονται, αλλά και κοινωνικοποιούνται. Το διαδίκτυο αποτελεί για τους εφήβους το παράθυρο μέσα από το οποίο αντικρίζουν τον κόσμο, τόσο της δικής τους ηλικίας, όσο και αυτής των ενηλίκων. Χρειάζονται, επομένως, την καθοδήγηση εκείνη που θα τους επιτρέψει να αποκομίζουν από αυτό θετικά στοιχεία και να αποφεύγουν τις αρνητικές του όψεις.