Πέλη γιατί; (Βοιωτία)
Ανδρέας Εμπειρίκος «Τριαντάφυλλα στο
Παράθυρο»
«Σκοπός της ζωής μας δεν είναι η
χαμέρπεια. Yπάρχουν απειράκις ωραιότερα πράγματα και απ’ αυτήν την αγαλματώδη
παρουσία του περασμένου έπους. Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη. Σκοπός της
ζωής μας είναι η ατελεύτητη μάζα μας. Σκοπός της ζωής μας είναι η λυσιτελής
παραδοχή της ζωής μας και της κάθε μας ευχής εν παντί τόπω εις πάσαν στιγμήν
εις κάθε ένθερμον αναμόχλευσιν των υπαρχόντων. Σκοπός της ζωής μας είναι το
σεσημασμένον δέρας της υπάρξεώς μας.»
Ο σκοπός της ζωής μας δεν είναι η
χαμέρπεια, δεν είναι η μικροπρέπεια∙ καμία επιδίωξη δεν μπορεί να θεωρηθεί τόσο
σημαντική, ώστε να ωθεί τους ανθρώπους σε συμπεριφορές που υπονομεύουν την
ηθική τους ακεραιότητα και αξιοπρέπεια. Κανένας επαγγελματικός, οικονομικός ή
εν γένει προσωπικός σκοπός δε θα πρέπει να φέρνει τους ανθρώπους στην ανάγκη ή
ακόμη χειρότερα στην επιλογή μιας μικροπρεπούς στάσης. Είναι προτιμότερο να
στερηθούμε προνόμια και άλλες μικρές ή μεγάλες επιτεύξεις απ’ το να δείξουμε
έλλειψη σεβασμού απέναντι στους συνανθρώπους μας και κυρίως απέναντι στον εαυτό
μας υιοθετώντας συμπεριφορές και τρόπους που μας υποτιμούν.
Συνάμα, δεν υπάρχει λόγος να θέτουμε ως
σκοπό μας μεγαλειώδη κατορθώματα, ηρωικές πράξεις και θυσίες, όπως αυτές
παρουσιάζονται σε πρότυπα του παρελθόντος, όσο επιβλητικά κι αν είναι αυτά.
Υπάρχουν, άλλωστε, πολύ πιο ωραία πράγματα που μπορεί να ζήσει και να
κατορθώσει ο άνθρωπος, έστω κι αν αυτά δεν έχουν το στοιχείο του εντυπωσιασμού
και το κύρος που αποπνέουν τα ιδανικά πρότυπα παλαιότερων εποχών.
Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη, το
πολύτιμο αυτό συναίσθημα που δίνει μεγαλύτερη αξία σε κάθε στιγμή, σε κάθε
πράξη και σκέψη. Η αγάπη προς του οικείους μας, η αφοσίωση στους ξεχωριστούς
εκείνους ανθρώπους που η ύπαρξή τους πλουτίζει τη ζωή μας, μπορεί να μας
προσφέρει όχι μόνο ισχυρότερη ευδαιμονία από κάθε υλικό απόκτημα, αλλά και μια
βαθύτερη και ουσιαστικότερη θέαση της ίδιας της ζωής.
Σκοπός της ζωής μας είναι η ατελεύτητη
μάζα μας∙ η χωρίς τέλος, η πάντα υπό διαμόρφωση, η πάντα πρόσφορη βελτιώσεων
και νέων διευρύνσεων υπόστασή μας. Η μάζα του ανθρώπου είτε εκληφθεί ως η
σωματική του διάσταση, που είναι εν δυνάμει σε θέση να βιώσει ποικίλες
απολαύσεις -ας σημειωθεί πως ο Εμπειρίκος δίνει σταθερά ιδιαίτερη σημασία στις
σωματικές απολαύσεις, ως μέσο εξισορρόπησης της ψυχικής κατάστασης του ατόμου-
είτε εκληφθεί ως ο συνδυασμός της πνευματικής και σωματικής του διάστασης,
κατέχει εξέχουσα σημασία υπό την έννοια πως συνιστά την ίδια του την ύπαρξη. Οι
άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ως βασική τους σκέψη τη διαφύλαξη του σώματός τους
-της ζωής τους- με παράλληλη επιδίωξη τη συνεχή πνευματική καλλιέργεια, αλλά
και την ισόρροπη βίωση της σωματικής ηδονής.
Σκοπός της ζωής μας είναι η επωφελής
παραδοχή της αυτόνομης αξίας που έχει η ίδια η έννοια της ζωής και της ύπαρξης,
καθώς και όλων εκείνων των ευχών και επιθυμιών, των οποίων η πιθανή πραγμάτωση
θα μπορούσε να προσφέρει στον άνθρωπο ευτυχία. Οι άνθρωποι θα πρέπει κάθε
στιγμή, σε όποιον τόπο και υπό όποιες συνθήκες βρίσκονται να απαντούν θετικά
στον εαυτό τους, να αναγνωρίζουν την υπέρτατη αξία του θείου δώρου της ύπαρξης
και να μη διστάζουν να ευχηθούν και να ελπίσουν στιγμές ή καταστάσεις που τους
είναι επιθυμητές.
Τη στιγμή που πολλοί άνθρωποι αναζητούν
κάποιο πιθανό νόημα για την ύπαρξή τους, ο ποιητής υποδεικνύει πως η ίδια η ζωή
αποτελεί την ουσιαστικότερη απάντηση. Η ζωή με την πληθώρα των εκφάνσεών της σε
επίπεδο πνευματικό, συναισθηματικό, αλλά και σωματικό, ενέχει κάθε πιθανή αξία
και δεν απαιτεί περαιτέρω δικαιώσεις ώστε να θεωρηθεί άξια να βιωθεί. Άλλωστε,
όπως επισημαίνει κι ο τίτλος του ποιήματος, η ομορφιά της ζωής, το αίσθημα της
ευτυχίας και το πάντοτε ευπρόσδεκτο κάλλος της φύσης, μπορούν να βρεθούν στις
πιο απλές και στις πιο οικείες εικόνες, όπως είναι αυτή των λουλουδιών που
αντικρίζει κανείς απ’ το παράθυρό του. Έτσι, τα τριαντάφυλλα στο παράθυρο
συνιστούν μιαν εικόνα που παρά την απλότητά της κρύβει όλη την ουσία της
ύπαρξης. Οι στιγμές γαλήνης, οι καθημερινές στιγμές ομορφιάς, τα μικρά της ζωής
βαρύνουν πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μακροπρόθεσμη και πιθανώς ανέφικτη
ιδανική ευτυχία που μπορεί να σχεδιάζει και να επιδιώκει κανείς για καιρό.
Σκοπός, επομένως, της ζωής μας είναι το
ούτως ή άλλως σεσημασμένο δέρας της ύπαρξής μας∙ η ήδη στιγματισμένη απ’ το
άφευκτο της φθοράς και του πόνου ύπαρξή μας. Στα περιορισμένα όρια της
ανθρώπινης ζωής, όπου η οδύνη και η απόγνωση έχουν κυρίαρχη παρουσία, οι
άνθρωποι θα πρέπει να συνειδητοποιούν, να εκτιμούν και να επιδιώκουν την πλέρια
βίωση του χρόνου που τους διατίθεται.
