Έκθεση Α΄ Λυκείου: Η γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Έκθεση Α΄ Λυκείου: Η γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλες σχεδόν οι διεθνείς συνδιασκέψεις που είχαν ως θέμα τη συνεργασία των ευρωπαϊκών λαών και τη σχέση της με τις γλώσσες καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα. Από αυτά διαπιστώνεται πως η γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι σαφής: καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών και ανάπτυξη των δυνατοτήτων και των ευκαιριών για την εκμάθηση από τους ευρωπαίους πολίτες δύο και περισσότερων ξένων γλωσσών.

Η διακηρυγμένη λοιπόν πολιτική είναι σαφής· η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Παρά την έναρξη της υλοποίησης πολλών αποφάσεων της προηγούμενης δεκαετίας σχετικά με τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών, υπάρχει στην Ευρώπη φοβία των περισσότερων λαών για συρρίκνωση ή «αλλοίωση» των γλωσσών τους από την επικυριαρχία της αγγλοαμερικανικής, φοβία η οποία δημιουργεί κάποια επιθετικότητα απέναντι στις άλλες γλώσσες.

Ποια είναι λοιπόν σήμερα η κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με το θέμα της γλωσσικής πολιτικής; Σήμερα υπάρχει μια πολιτική από μέρους όλων των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων για διατήρηση, καλλιέργεια και προστασία των εθνικών τους γλωσσών. Ωστόσο, από μέρους των ισχυρών οικονομικά και γλωσσικά χωρών υπάρχει μια τάση για επιβολή των γλωσσών τους ως γλωσσών κοινής επικοινωνίας μέσα στην Ευρώπη. Και τέλος, υπάρχει μια πολιτική, η οποία εκφράζεται θεωρητικά και πρακτικά από τα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προαγωγή και την καλλιέργεια των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παίζουν τον ρόλο τους, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε όχι.

Από την κατάσταση που παρουσιάζουν τα ευρωπαϊκά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν φαίνεται να αντιπροσωπεύονται ισότιμα οι γλώσσες. Υποβαθμίζεται μάλιστα υπερβολικά η επίσημα διακηρυγμένη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης φαίνεται να ακολουθούν τη φυσική πάλη των γλωσσών, από την οποία νικήτρια αποδεικνύεται η γλώσσα του ισχυρότερου οικονομικά και πολιτιστικά έθνους. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στα Μέσα της έντυπης δημοσιογραφίας, αυτά εμμένουν στη χρήση της εθνικής γλώσσας της χώρας στην οποία εκδίδονται, αφού κατά κύριο λόγο απευθύνονται σε κοινό της χώρας τους. Κάποια έντυπα που απευθύνονται σε κοινό έξω από τα σύνορα της χώρας τους και η θεματολογία τους είναι διεθνούς ενδιαφέροντος χρησιμοποιούν κυρίως την αγγλική και δευτερευόντως τη γαλλική γλώσσα ή και τη γερμανική. Οι σελίδες οι αφιερωμένες στην εκμάθηση και καλλιέργεια άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών είναι σχεδόν ανύπαρκτες.

Σ. Χατζησαββίδης (1999). Ελληνική γλώσσα και δημοσιογραφικός λόγος. Θεωρητικές και ερευνητικές προσεγγίσεις, 85-94. Αθήνα: Gutenberg (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Ποια είναι η διαφορά, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ανάμεσα στη διακηρυγμένη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη σύγχρονη πραγματικότητα; (60-80 λέξεις)

Παρά το γεγονός ότι η διακηρυγμένη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει την ισότιμη καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Οι γλώσσες των ισχυρών οικονομικά κρατών και ιδίως η αγγλοαμερικανική γλώσσα έχουν σαφές προβάδισμα με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εύλογες ανησυχίες στα υπόλοιπα κράτη, τα οποία φοβούνται πως οι δικές τους γλώσσες θα συρρικνωθούν ή θα αλλοιωθούν. Άμεση συνέπεια αυτού του γεγονός είναι να δημιουργείται μια επιθετική διάθεση των λιγότερο διαδεδομένων γλωσσών απέναντι στις ισχυρότερες.

Α1. Ποια στάση, σύμφωνα με το κείμενο, ακολουθούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης απέναντι στην επίσημη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης; (60-80 λέξεις)

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης υποβαθμίζουν την επίσημη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς δίνουν προβάδισμα στις ισχυρότερες και δεν μεριμνούν για την ισότιμη διάδοση και καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Ειδικότερα, τα έντυπα που απευθύνονται σε πανευρωπαϊκό κοινό επιλέγουν την αγγλική γλώσσα ή λιγότερο συχνά τη γαλλική και τη γερμανική. Ενώ τα έντυπα που απευθύνονται αποκλειστικά στο κοινό της χώρας έκδοσής του χρησιμοποιούν την εθνική τους γλώσσα. Επιπλέον, απουσιάζουν σχεδόν τελείως οι σελίδες εκείνες που αφορούν την καλλιέργεια και την εκμάθηση άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών.

Α1. Εφαρμόζουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης την επίσημη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το κείμενο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (60-80 λέξεις)

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης δεν εφαρμόζουν την επίσημη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς δίνουν προβάδισμα στις ισχυρότερες και δεν μεριμνούν για την ισότιμη διάδοση και καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Ειδικότερα, τα έντυπα που απευθύνονται σε πανευρωπαϊκό κοινό επιλέγουν την αγγλική γλώσσα ή λιγότερο συχνά τη γαλλική και τη γερμανική. Ενώ τα έντυπα που απευθύνονται αποκλειστικά στο κοινό της χώρας έκδοσής του χρησιμοποιούν την εθνική τους γλώσσα. Επιπλέον, απουσιάζουν σχεδόν τελείως οι σελίδες εκείνες που αφορούν την καλλιέργεια και την εκμάθηση άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών.

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Από την ίδρυση... γλωσσών) και την τέταρτη παράγραφο (Από την κατάσταση... ανύπαρκτες) του κειμένου.

1^η παράγραφος: Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις γλώσσες των ευρωπαϊκών κρατών.

4^η παράγραφος: Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης αψηφούν την διακηρυγμένη γλωσσική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Α2. Να δώσετε από έναν πλαγιότιτλο στην πρώτη παράγραφο (Από την ίδρυση... γλωσσών) και τη δεύτερη παράγραφο (Η διακηρυγμένη... γλώσσες) του κειμένου.

1^η παράγραφος: Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις γλώσσες των ευρωπαϊκών κρατών.

2^η παράγραφος: Ανησυχίες από την επικυριαρχία της αγγλοαμερικανικής γλώσσας.

Α2.α. Στην τρίτη παράγραφο (Ποια είναι... άλλοτε όχι) του κειμένου να επισημάνετε δύο διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή.

- Ωστόσο

- τέλος

Α2.β. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

Το επίρρημα «τέλος» υποδηλώνει πως ολοκληρώνεται ένας συλλογισμός, ενώ ο σύνδεσμος «ωστόσο» δηλώνει αντίθεση.

Β1. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων χρησιμοποιώντας τις φράσεις/λέξεις με έντονη γραφή, με βάση τη σημασία τους στο κείμενο: γλωσσική πολιτική, καλλιέργεια των ευρωπαϊκών γλωσσών, διατήρηση, ισχυρών, επιβολή.

Η προσπάθεια να αποφευχθεί η επιβολή των ισχυρών γλωσσών σ’ εκείνες των μικρότερων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ιδιαίτερα σημαντική και οφείλει να γίνεται απ’ όλους σεβαστή. Πρόκειται για μια δίκαιη γλωσσική πολιτική, η οποία μέσα από τη συστηματική καλλιέργεια των ευρωπαϊκών γλωσσών, αποσκοπεί στη διατήρηση και ενίσχυση όλων των γλωσσών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Β1.α. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις με την έντονη γραφή, με βάση τη σημασία που αυτές έχουν στο κείμενο : παρόμοια, σαφής, δημιουργεί, ισχυρών, παρουσιάζουν.

παρόμοια – παρεμφερής / παραπλήσιος

σαφής – ξεκάθαρος

δημιουργεί – προκαλεί

ισχυρών – δυνατών / κραταιών

παρουσιάζουν – εμφανίζουν 

Β1.β. Να δημιουργήσετε μία πρόταση με καθεμιά από τις συνώνυμες λέξεις.

- Παρεμφερείς αντιλήψεις έχει και ο πατέρας της.

- Υπήρξε ξεκάθαρη προειδοποίηση για αυστηρή τιμωρία σε περίπτωση επανάληψης των εκτρόπων.

- Οι δηλώσεις του υπουργού προκάλεσαν σύγχυση.

- Οι οικονομικές επιδιώξεις των δυνατών κρατών επιτυγχάνονται συχνά εις βάρος των λιγότερο ανεπτυγμένων.

- Ο τελευταίος προϋπολογισμός εμφανίζει σημαντικό έλλειμα.

Β1. «εκμάθηση από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύο και περισσότερων ξένων γλωσσών»

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω φράση, να δημιουργήσετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.

Η εκμάθηση από τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δύο και περισσότερων ξένων γλωσσών συνιστά μια «φιλόδοξη», αλλά σημαντική επιδίωξη που αποσκοπεί στην καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών. Μια τέτοια προοπτική θα έδινε παράλληλα σε όλους τους Ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα να γνωρίσουν καλύτερα και να εκτιμήσουν πιο ουσιαστικά τον πνευματικό πολιτισμό και τις ιδιαίτερες ποιότητες άλλων λαών, ενισχύοντας πιο αποτελεσματικά το αίσθημα της ενότητας και του αλληλοσεβασμού μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνοτήτων.

Β2. Να επισημάνετε στο κείμενο τρία παραδείγματα μεταφορικής / συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας.

- καλλιέργεια όλων των ευρωπαϊκών γλωσσών

- επιθετικότητα απέναντι στις άλλες γλώσσες

- τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παίζουν τον ρόλο τους

Β2.α. Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός / δηλωτικός ή μεταφορικός / συνυποδηλωτικός;

Ο τίτλος του κειμένου είναι κυριολεκτικός.

Β2.β. Να δώσετε έναν δικό σας σύντομο μεταφορικό / συνυποδηλωτικό τίτλο στο κείμενο.

- Ευρωπαϊκές γλώσσες: ένας ακήρυχτος πόλεμος!