Λατινικά Γ Λυκείου: Ουσιαστικά τρίτης κλίσης

Joel Robison 

Λατινικά Γ Λυκείου: Ουσιαστικά τρίτης κλίσης

[Σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών 2015-2016] 

Αρσενικά - Θηλυκά

uxor                 uxores              timor              timores

uxoris              uxorum            timoris           timorum

uxori                uxoribus          timori            timoribus

uxorem            uxores              timorem        timores

uxor                 uxores               timor             timores

uxore               uxoribus          timore            timoribus

miles                milites              lex                   leges

militis              militum            legis                legum

militi                militibus          legi                  legibus

militem            milites              legem             leges

miles                milites              lex                   leges

milite               militibus          lege                 legibus

eques               equites              magnitudo                  magnitudines

equitis              equitum           magnitudinis              magnitudinum

equiti               equitibus          magnitudini                magnitudinibus

equitem           equites             magnitudinem            magnitudines

eques               equites              magnitudo                  magnitudines

equite              equitibus          magnitudine               magnitudinibus

Αρσενικά με ομαλή κλίση:

iudex - iudicis (αρσ. = δικαστής) 6 

speculator - speculatoris (αρσ. = ανιχνευτής, κατάσκοπος) 7 

miles - militis (αρσ. = στρατιώτης) 7, 13, 20, 31, 45    

dux - ducis (αρσ. = αρχηγός, στρατηγός) 11, 21, 31, 34   

rex - regis (αρσ. = βασιλιάς) 13 

imperator - imperatoris (αρσ. = στρατηγός) 13, 20, 29  

terror - terroris (αρσ. = τρόμος) 13, 14  

homo - hominis (αρσ. = άνθρωπος) 14, 15, 24, 27, 34     

timor - timoris (αρσ. = φόβος) 14 

pes - pedis (αρσ. = πόδι) 15, 20 

mercator - mercatoris (αρσ. = έμπορος) 15 

rumor - rumoris (αρσ. = φήμη, νέα) 20 

insidiator - insidiatoris (αρσ. = συνωμότης, δολοφόνος) 20 

commilito - commilitonis (αρσ. = συστρατιώτης, σύντροφος) 20 

dictator - dictatoris (αρσ. = δικτάτορας) 21 

victor - victoris (αρσ. = νικητής) 29

sutor - sutoris (αρσ. = παπουτσής) 29 

consul - consulis (αρσ. = ύπατος) 31

praedo - praedonis (αρσ. = ληστής) 34 

locuples - locupletis (αρσ. = πλούσιος) 36 

mos - moris (αρσ. = έθιμο) 38

ordo - ordinis (αρσ. = τάξη) 42 

ex(s)ul - ex(s)ulis (αρσ. = εξόριστος) 43 

eques - equitis (αρσ. = ιππέας) 45 

Θηλυκά με ομαλή κλίση:

libertas - libertatis (θηλ. = ελευθερία) 6  [Σύμφωνα με το study4exams: (Γενική πληθυντικού libertatum και libertatium).]

lex - legis (θηλ. = νόμος) 6 

legio - legionis (θηλ. = λεγεώνα) 7, 21, 45   

ratio - rationis (θηλ. = φύση, λογική) 13 

magnitudo - magnitudinis (θηλ. = μέγεθος) 14 

venatio - venationis (θηλ. = κυνήγι) 15 

nex - necis (θηλ. = θάνατος) 15 

potestas - potestatis (θηλ. = δύναμη, εξουσία) 15  

vox - vocis (θηλ. = φωνή) 24, 34, 38   

arbor - arboris (θηλ. = δέντρο) 25 

salutatio - salutationis (θηλ. = χαιρετισμός) 29 

virtus - virtutis (θηλ. = ανδρεία) 31, 34  

cupiditas - cupiditatis (θηλ. = επιθυμία) 31 

legatio - legationis (θηλ. = πρεσβεία) 36 

paupertas - paupertatis (θηλ. = φτώχεια) 36 

uxor - uxoris (θηλ. = η σύζυγος) 38 

soror - sororis (θηλ. = αδελφή) 38 

coniuratio - coniurationis (θηλ. = συνωμοσία) 42

auctoritas - auctoritatis (θηλ. = κύρος, επιρροή) 42

servitus - servitutis (θηλ. = σκλαβιά) 43 

caritas - caritatis (θηλ. αγάπη) 44 

simulatio - simulationis (θηλ. υποκρισία) 44 

Είναι και αρσενικά και θηλυκά τα ακόλουθα:

interpres - interpretis (αρσ. & θηλ. = ερμηνευτής) 6 

coniu(n)x - coniugis (αρσ. & θηλ. = σύζυγος) 43 

Ουδέτερα

ius        iura                   pondus               pondera

iuris     iurum               ponderis             ponderum

iuri       iuribus             ponderi               ponderibus

ius        iura                   pondus               pondera

ius        iura                   pondus               pondera

iure      iuribus             pondere              ponderibus

flumen        flumina

fluminis      fluminum

flumini       fluminibus

flumen       flumina

flumen       flumina

flumine      fluminibus 

Ουδέτερα με ομαλή κλίση:

corpus - corporis (ουδ. = σώμα) 6

nomen - nominis (ουδ. = όνομα) 14, 20, 21, 27   

caput - capitis (ουδ. = κεφάλι, θανατική ποινή) 14 

flumen - fluminis (ουδ. = ποταμός) 15, 21  

ius - iuris (ουδ. = δίκαιο) 21 

discrimen - discriminis (ουδ. = κίνδυνος) 25 

certamen - certaminis (ουδ. = αγώνας) 31

genus - generis (ουδ. = γενιά) 31

pondus - ponderis (ουδ. = βάρος) 36 

omen - ominis (ουδ. = οιωνός) 38

tempus - temporis (ουδ. = χρόνος) 44 

Κύρια ονόματα (Δεν έχουν πληθυντικό αριθμό)

Caesar - Caesaris (αρσ. = ο Καίσαρας) 7, 29, 45   

Hannibal - Hannibalis (αρσ. = ο Αννίβας) 11 

Alpes - Alpium (θηλ. = οι Άλπεις) 11 

Scipio - Scipionis (αρσ. = ο Σκιπίωνας) 11, 34  

Cato - Catonis (αρσ. = Κάτωνας) 25 

Carthago - Carthaginis (θηλ. = Καρχηδόνα) 25 

Cicero - Ciceronis (αρσ. = ο Κικέρωνας) 45 

Ουσιαστικά που δηλώνουν αφηρημένες έννοιες και δε σχηματίζουν πληθυντικό (singularia tantum)

aequitas - aequitatis (θηλ. = ισότητα, δικαιοσύνη) 6 

frugalitas - frugalitatis (θηλ. = ολιγάρκεια) 36 

salus - salutis (θηλ. = σωτηρία) 31, 45  

salus

salutis

saluti

salutem

salus

salute 

Ουσιαστικά που δε σχηματίζουν ενικό αριθμό (pluralia tantum)

moenia - moenium (ουδ. τείχη) 43 

penates - penatium (αρσ. = οι εφέστιοι θεοί) 43 

Samnites - Samnitium (οι Σαμνίτες) [Αιτ. πληθ. σε es & is]  Στο σχολικό βιβλίο δίνεται μόνο σε πληθυντικό αριθμό. Στο Λατινοελληνικό Λεξικό του Στέφανου Κουμανούδη δίνεται και ο ενικός αριθμός Samnis-Samnitis. Ο τύπος του ενικού συναντάται και στη σχολική γραμματική. 36 

opes - opum (θηλ. = στρατιωτικές δυνάμεις) Σύμφωνα με το σχολικό βιβλίο έχει μόνο πληθυντικό αριθμό. Εντούτοις, στο Λατινοελληνικό Λεξικό του Στέφανου Κουμανούδη δίνονται και τρεις τύποι του ενικού αριθμού. 25 

Ετερόσημο ((ops), opis = βοήθεια, opes –um = οι δυνάμεις)

--                      opes

opis                  opum

--                      opibus

opem               opes

--                      opes

ope                  opibus

Ελλειπτικά Ουσιαστικά

forte (επίρρημα = τυχαία) Από το ουσιαστικό fors – fortis. Εύχρηστο μόνο στην αφαιρετική ενικού. 34, 44  

vis, -- (θηλ. = δύναμη) 7, 11, 31  

vis        vires

--          virium

--          viribus

vim      vires & viris

--          vires

vi         viribus

Ισοσύλλαβα ουσιαστικά (Γενική πληθυντικού σε -ium Αιτιατική πληθυντικού σε -es & is)

hostis               hostes

hostis               hostium

hosti                 hostibus

hostem             hostes & hostis

hostis               hostes

hoste                hostibus

hostis - hostis (αρς. = εχθρός, αντίπαλος) 7, 25, 31, 43, 45    

collis - collis (αρσ. = λόφος) 7 

caedes - caedis (θηλ. = σφαγή) 7, 20 [Σύμφωνα με το study4exams:  Γενική πληθυντικού caedium και caedum]  

clades - cladis (θηλ. = καταστροφή, συντριβή) 11 

pellis - pellis (θηλ. = δέρμα) 15 

foris - foris (θηλ. = πόρτα) 20, 34 [Το ουσιαστικό απαντά πιο συχνά στον πληθυντικό.]

avis - avis (θηλ. = πουλί) Αφαιρ. ενικ. ave & avi 29

postis - postis (αρσ. = παραστάδα) 34 

finis - finis (αρσ. = τέλος, σύνορο) 43 

turris - turris (θηλ. = πύργος) Αιτ. ενικ. turrim Αφαιρ. ενικ. turri 45

turris                turres                           avis                 aves

turris                turrium                        avis                 avium

turri                 turribus                        avi                   avibus

turrim              turres & is                   avem               aves & avis

turris                turres                           avis                  aves

turri                 turribus                        ave & avi         avibus

Neapolis - Neapolis (θηλ. = η Νεάπολη) 5

Neapolis

Neapolis

Neapoli

Neapolim

Neapolis

Neaopoli 

Σχηματίζει την αφαιρετική ενικού σε e & i το ισοσύλλαβο ουσιαστικό:

avis - avis (θηλ. = πουλί) 29 

Ουσιαστικά που το θέμα τους λήγει σε δύο ή περισσότερα σύμφωνα (Γενική πληθυντικού σε –ium Αιτιατική πληθυντικού σε –es & is)

urbs                 urbes                            mors                 mortes

urbis                urbium                         mortis              mortium

urbi                  urbibus                        morti                mortibus

urbem              urbes & urbis             mortem            mortes & mortis         

urbs                 urbes                            mors                 mortes

urbe                 urbibus                        morte               mortibus

mens - mentis (θηλ. = νους) 6, 29 

fons - fontis (αρσ. = πηγή) 6 

gens - gentis (θηλ. = λαός, έθνος) 11 

nox - noctis (θηλ. = νύχτα) Αφαιρ. ενικ. nocte & noctu 13, 38  

ars - artis (θηλ. = τέχνη) [artes liberales = ελευθέριες σπουδές] 13 

caro - carnis (θηλ. = κρέας) 15  

urbs - urbis (θηλ. = πόλη) 21, 25, 27   

mors - mortis (θηλ = θάνατος) 31, 43  

adulescens - adulescentis (αρσ. = νεαρός) 31 

lac - lactis (ουδ. = γάλα) [Δεν σχηματίζει πληθυντικό] 15 

nox                             noctes

noctis                         noctium

nocti                           noctibus

noctem                       noctes / noctis

nox                              noctes

nocte / noctu             noctibus

Σε αντίθεση με τους κανόνες, σχηματίζουν κανονικά τον πληθυντικό τα ουσιαστικά:

pater - patris (αρσ. = πατέρας) 25 [Αλλάζει σημασία στον πληθυντικό] 

sedes - sedis (θηλ. = θέση) 38 

mater - matris (θηλ. = μητέρα) 43 

Σχηματίζουν τη γενική πληθυντικού σε -um & -ium τα ακόλουθα ουσιαστικά:

civitas - civitatis (θηλ. = πολιτεία) 6, 15, 21   

aetas - aetatis (θηλ. = ηλικία) 20, 27

[Στο study4exams δίνεται η ακόλουθη σημείωση: Γενική πληθυντικού aetatum & aetatium άρα και αιτιατική -es/-is, όπως και το civitas.]

aetas                aetates

aetatis             aetatum & aetatium

aetati               aetatibus

aetatem           aetates 

aetas                aetates

aetate              aetatibus

Αλλάζουν σημασία στον πληθυντικό τα ακόλουθα ουσιαστικά:

pater - patris (αρσ. = πατέρας) Στον πληθυντικό: patres – patrum (= πατρίκιοι, βουλευτές, γερουσία) [patres conscripti = οι Συγκλητικοί] 25 

Το αρσενικό elephantus (= ελέφαντας) ανήκει στα αφθονούντα και κλίνεται σε δύο διαφορετικές κλίσεις (Β + Γ) (11)

elephantus - elephanti 

elepha(n)s - elephantis